Người xưa thường khuyên rằng khi bị ho thì nên kiêng một số loại thực phẩm, trong đó có đậu phộng. Điều này khiến nhiều người lo lắng và tránh ăn dù vốn yêu thích. Nhưng đậu phộng có thực sự là “thủ phạm” khiến tình trạng ho thêm khó chịu? Hãy cùng phân tích dựa trên cơ sở khoa học để làm rõ vấn đề này.
Mục lục
Đậu phộng và ảnh hưởng đến đường hô hấp
Đặc tính vật lý của đậu phộng
Đậu phộng là loại hạt quen thuộc, được dùng nhiều trong bữa ăn và chế biến thực phẩm. Tuy nhiên, nếu xét ở góc độ ảnh hưởng đến đường hô hấp, loại hạt này có một số đặc điểm khiến người đang bị ho hoặc có cổ họng nhạy cảm dễ khó chịu.
Thứ nhất, đậu phộng có kích thước nhỏ, khi ăn thường giòn và dễ vỡ thành nhiều mảnh vụn. Những mảnh nhỏ này có thể bám lại ở thành họng hoặc rơi xuống gần thanh quản. Với người có phản xạ ho nhạy, đây là tác nhân kích thích cơn ho xuất hiện ngay.
Thứ hai, hầu hết đậu phộng được chế biến bằng cách rang khô. Khi ăn, độ khô của hạt làm cổ họng dễ bị rát nếu không kèm theo nước uống. Với những ai đang có tình trạng ho khan, viêm họng hoặc đau rát, cảm giác này càng rõ rệt.
Cuối cùng, đậu phộng chứa nhiều dầu tự nhiên. Khi nhai, lớp dầu này tiết ra, phủ quanh khoang miệng và cổ họng. Một mặt, dầu tạo cảm giác béo bùi; nhưng mặt khác, với một số người, lớp dầu này lại làm tăng cảm giác dính, khó nuốt, đặc biệt khi ăn lượng lớn mà không uống nước.
Như vậy, đặc tính vật lý của đậu phộng vừa khô, vừa dễ vỡ vụn, lại nhiều dầu nên có thể là nguyên nhân khiến người bị ho cảm thấy khó chịu hơn so với nhiều loại thực phẩm khác.
Vì sao ăn đậu phộng có thể gây ho ở một số người?
Không phải ai ăn đậu phộng khi ho cũng bị nặng thêm, nhưng có nhiều lý do giải thích tại sao một số người dễ bị ho hơn sau khi ăn loại hạt này.
Vụn đậu phộng gây kích ứng cổ họng
Khi nhai, đậu phộng vỡ thành nhiều mảnh nhỏ. Những mảnh này nếu vô tình chạm vào thành họng hoặc mắc kẹt trong các khe của niêm mạc sẽ gây ra phản xạ ho. Với người có đường hô hấp đang nhạy cảm do viêm, chỉ cần một mảnh vụn nhỏ cũng đủ kích hoạt cơn ho.
Dầu trong đậu phộng tạo cảm giác dính
Khác với bánh mì hay các loại hạt khô khác, đậu phộng chứa nhiều dầu thực vật. Khi ăn, dầu tiết ra nhiều, phủ quanh niêm mạc họng. Nếu không uống nước để làm trôi, lớp dầu này có thể khiến cổ họng nặng nề, dễ sinh ra phản ứng ho nhằm làm sạch.
Tình trạng viêm họng có sẵn
Người đang bị viêm họng, viêm amidan hoặc ho khan kéo dài vốn đã có cổ họng khô rát. Khi ăn đậu phộng rang khô, cảm giác rát càng rõ rệt. Trong trường hợp này, ho không phải do đậu phộng trực tiếp gây ra, mà là do nó làm tình trạng kích ứng vốn có trở nên mạnh hơn.
Có thể thấy, tác động của đậu phộng không giống nhau ở tất cả mọi người. Với người khỏe mạnh, ăn vừa phải thường không gặp vấn đề gì. Nhưng với những ai có cổ họng nhạy cảm, cơn ho có thể bị kích thích ngay sau khi ăn.
Yếu tố dị ứng và hen suyễn
Ngoài vấn đề kích ứng cơ học, đậu phộng còn liên quan chặt chẽ đến dị ứng, một nguyên nhân khác có thể gây ho.
Đậu phộng được xếp vào nhóm thực phẩm dễ gây dị ứng nhất trên thế giới. Dị ứng đậu phộng thường xảy ra ở trẻ em, nhưng người lớn cũng không ngoại lệ. Khi dị ứng, cơ thể nhận nhầm protein trong đậu phộng là “chất lạ” và kích hoạt hệ miễn dịch. Phản ứng này có thể biểu hiện từ nhẹ đến nặng:
- Ngứa họng, nổi mẩn đỏ, sưng môi hoặc lưỡi.
- Ho, khò khè, khó thở.
- Trường hợp nghiêm trọng có thể dẫn đến sốc phản vệ, cần cấp cứu ngay.
Đặc biệt, với người có bệnh nền hô hấp như hen suyễn, dị ứng đậu phộng có thể làm cơn hen bùng phát, dẫn đến khó thở dữ dội kèm ho kéo dài. Điều này nguy hiểm hơn nhiều so với hiện tượng kích ứng thông thường.
Vì vậy, ho sau khi ăn đậu phộng không chỉ đến từ tính chất khô, dễ vụn của hạt, mà còn có thể là dấu hiệu cảnh báo dị ứng. Nếu thấy ho kèm theo các triệu chứng khác như ngứa họng, nổi mề đay, sưng nề, người bệnh nên cảnh giác và đi khám ngay.
Người bị ho có cần kiêng hoàn toàn đậu phộng?
Nhiều người khi ho thường được khuyên không nên ăn đậu phộng vì sợ bệnh nặng hơn. Tuy nhiên, việc có cần kiêng hoàn toàn hay không phụ thuộc vào tình trạng sức khỏe cụ thể của mỗi người.
Trước hết, cần khẳng định rằng đậu phộng không phải thực phẩm có hại cho người bị ho. Với đa số trường hợp, ăn một lượng nhỏ đậu phộng không làm bệnh nặng thêm. Vấn đề nằm ở chỗ, đặc tính của đậu phộng dễ gây khô, vướng hoặc kích ứng cổ họng. Vì vậy, không phải ai cũng cần tránh tuyệt đối.
Có một số tình huống nên hạn chế hoặc tạm ngưng ăn đậu phộng:
- Khi bị ho khan, họng khô rát, niêm mạc rất nhạy cảm, dễ bị kích ứng bởi hạt khô và vụn đậu phộng.
- Khi đang trong giai đoạn viêm họng cấp tính hoặc viêm amidan, việc ăn đậu phộng có thể làm đau rát tăng lên.
- Với những người có tiền sử dị ứng đậu phộng hoặc hen suyễn, nên kiêng hẳn để tránh nguy cơ phát sinh cơn ho nặng, thậm chí khó thở.
Ngược lại, cũng có những trường hợp có thể ăn được:
- Người chỉ bị ho nhẹ, không kèm đau rát nhiều, có thể ăn một lượng nhỏ.
- Nếu muốn ăn, hãy nhai kỹ, ăn chậm, uống nước ấm hoặc ăn kèm thức ăn mềm để giảm nguy cơ kích ứng.
Như vậy, không cần cứng nhắc kiêng hoàn toàn, nhưng người bệnh cần quan sát tình trạng cơ thể và lựa chọn phù hợp.
Khi nào cần đi khám bác sĩ?
Trong nhiều trường hợp, cơn ho chỉ là phản ứng bình thường và sẽ tự thuyên giảm sau vài ngày nghỉ ngơi, uống đủ nước. Tuy nhiên, cũng có những dấu hiệu cảnh báo cần đi khám sớm để tránh biến chứng.
Bạn nên đến gặp bác sĩ nếu có một trong những biểu hiện sau:
- Ho kéo dài hơn 2 tuần không giảm dù đã chăm sóc tại nhà. Đây có thể là dấu hiệu của bệnh lý đường hô hấp mạn tính hoặc nhiễm trùng cần điều trị.
- Ho kèm khó thở, khàn tiếng, tức ngực. Những triệu chứng này có thể liên quan đến viêm phế quản, hen suyễn hoặc thậm chí bệnh tim mạch.
- Xuất hiện dấu hiệu dị ứng sau khi ăn đậu phộng như ngứa, nổi mề đay, sưng mặt, sưng môi, khó thở. Đây là phản ứng dị ứng nghiêm trọng, có thể dẫn đến sốc phản vệ và cần cấp cứu ngay.
Nhận biết sớm các dấu hiệu bất thường và đi khám đúng lúc là cách tốt nhất để đảm bảo an toàn.
Như vậy, người bị ho không nhất thiết phải kiêng hoàn toàn đậu phộng. Điều quan trọng là biết khi nào nên hạn chế, khi nào có thể ăn và cách ăn thế nào cho an toàn. Đậu phộng giàu dinh dưỡng, có nhiều lợi ích, nhưng không phù hợp trong những giai đoạn ho nặng, họng khô rát hoặc với người có cơ địa dị ứng. Nếu cơn ho kéo dài hoặc đi kèm triệu chứng bất thường, việc thăm khám bác sĩ là cần thiết để tìm ra nguyên nhân chính xác và điều trị kịp thời.