Những thực phẩm mà chúng ta ăn mỗi ngày có thể ảnh hưởng trực tiếp đến lượng đờm trong cổ họng? Một số loại thực phẩm giúp làm loãng đờm, trong khi số khác lại khiến tình trạng tệ hơn. Vậy nên ăn gì để tiêu đờm nhanh mà vẫn đảm bảo dinh dưỡng? Câu trả lời sẽ có trong bài viết dưới đây.
Mục lục
1. Thực phẩm hỗ trợ tiêu đờm nhanh chóng
Dưới đây là những nhóm thực phẩm nên ưu tiên:
1.1. Nhóm thực phẩm giàu vitamin C
Vitamin C không chỉ nổi tiếng trong việc tăng cường hệ miễn dịch mà còn giúp làm dịu viêm, hỗ trợ long đờm và phục hồi nhanh hơn khi cơ thể nhiễm lạnh hoặc viêm họng.
- Cam, chanh, bưởi: Các loại trái cây họ cam quýt này chứa nhiều vitamin C và chất chống oxy hóa, giúp làm loãng đờm, làm dịu cổ họng và giảm ho.
- Ổi và dâu tây: Là hai loại quả có hàm lượng vitamin C cao hơn cả cam. Ngoài ra, chúng còn chứa chất xơ và chất chống viêm giúp đường hô hấp được bảo vệ tốt hơn.
1.2. Nhóm thực phẩm giàu kẽm
Kẽm là khoáng chất quan trọng giúp tế bào miễn dịch hoạt động mạnh mẽ hơn, từ đó hỗ trợ cơ thể tiêu diệt virus, vi khuẩn, những nguyên nhân gây ra tình trạng đờm ứ đọng.
- Hàu: Là thực phẩm giàu kẽm nhất, hỗ trợ miễn dịch và phục hồi nhanh khi bị viêm nhiễm.
- Hạt bí: Giàu kẽm, dễ ăn, có thể dùng như món ăn vặt hỗ trợ sức khỏe hô hấp.
- Thịt đỏ: Bò, heo… cũng là nguồn cung cấp kẽm dồi dào nếu ăn với lượng hợp lý.
1.3. Nhóm thực phẩm có tính ấm, làm ấm phổi
Khi bị lạnh hoặc cảm cúm, đường hô hấp thường dễ bị kích ứng và tiết nhiều đờm. Những thực phẩm có tính ấm giúp giữ ấm cơ thể, làm giãn phế quản và hỗ trợ tiêu đờm tốt hơn.
- Gừng: Giúp tiêu viêm, làm ấm cơ thể và kích thích tiết đờm ra ngoài.
- Tỏi: Có tính kháng khuẩn tự nhiên, giúp làm sạch đường hô hấp.
- Hành tây: Chứa hợp chất lưu huỳnh giúp kháng viêm và long đờm hiệu quả.
1.4. Nhóm thực phẩm giúp làm loãng đờm
Uống đủ nước và ăn các món lỏng, dễ tiêu giúp làm loãng dịch nhầy, từ đó đờm dễ được tống ra ngoài hơn khi ho hoặc khạc.
- Súp loãng: Vừa cung cấp nước, vừa làm dịu cổ họng và bổ sung dinh dưỡng.
- Nước hầm xương: Giàu collagen và khoáng chất, tốt cho cả hệ hô hấp và tiêu hóa.
- Canh rau củ: Vừa mát, vừa giúp cơ thể dễ tiêu, hỗ trợ long đờm hiệu quả.
1.5. Thực phẩm giàu chất chống oxy hóa
Chất chống oxy hóa giúp bảo vệ các tế bào khỏi tổn thương do viêm và thúc đẩy quá trình hồi phục của lớp niêm mạc đường hô hấp.
- Rau cải xanh, rau bina (cải bó xôi): Chứa nhiều vitamin A, C, K, giúp chống viêm và tăng cường miễn dịch.
- Trà xanh: Có EGCG – chất chống oxy hóa mạnh, giúp làm sạch đường thở và kháng viêm.
- Các loại quả mọng (việt quất, mâm xôi): Bổ sung flavonoid giúp giảm tổn thương niêm mạc cổ họng.
2. Những thực phẩm cần tránh khi bị đờm nhiều
Dưới đây là các nhóm thực phẩm nên hạn chế hoặc tránh hoàn toàn:
2.1. Thực phẩm chiên rán, nhiều dầu mỡ
Những món ăn được chế biến bằng cách chiên ngập dầu, xào nhiều mỡ hoặc sử dụng dầu chiên lại nhiều lần có xu hướng gây kích ứng lớp niêm mạc họng và đường hô hấp. Chất béo bão hòa từ các món như khoai tây chiên, gà rán, nem rán, xúc xích, chả giò đóng gói không chỉ làm tăng tình trạng viêm mà còn khiến đờm trở nên đặc quánh, khó tống ra ngoài.
Hơn nữa, đồ ăn nhiều dầu mỡ làm chậm quá trình tiêu hóa và có thể khiến người bệnh cảm thấy nặng nề, mệt mỏi hơn khi đang bị ho và đờm.
2.2. Đường tinh luyện và đồ ngọt
Việc tiêu thụ quá nhiều đường tinh luyện có thể ảnh hưởng xấu đến hệ miễn dịch, làm tăng nguy cơ viêm nhiễm và kích thích cơ thể sản xuất nhiều dịch nhầy hơn. Đường cũng thúc đẩy sự phát triển của vi khuẩn và nấm men, có thể gây bội nhiễm ở vùng hầu họng.
Các loại thực phẩm như bánh kẹo, nước ngọt có ga, siro, trà sữa, mứt ngọt… đều là những thủ phạm âm thầm khiến đờm trở nên đặc và khó long hơn. Do đó, trong quá trình phục hồi sức khỏe hô hấp, việc hạn chế tối đa đồ ngọt là rất cần thiết.
2.3. Đồ lạnh và nước đá
Việc tiêu thụ các loại thức uống hoặc thực phẩm quá lạnh như kem, nước đá, trà đá hay sữa chua để tủ lạnh có thể gây co mạch tại vùng niêm mạc họng, từ đó kích thích phản xạ tăng tiết dịch nhầy để “bảo vệ” lớp niêm mạc đang bị lạnh đột ngột. Điều này làm tăng cảm giác nghẹt cổ, vướng đờm, thậm chí gây viêm họng hoặc làm nặng thêm tình trạng đang có.
Đặc biệt với trẻ nhỏ và người cao tuổi, việc dùng đồ lạnh khi có đờm có thể dẫn đến tình trạng viêm đường hô hấp dưới hoặc tái phát triệu chứng ho kéo dài.
2.4. Thực phẩm cay nóng quá mức
Gia vị cay như ớt, tiêu, mù tạt, sa tế hay các món lên men cay như kim chi nếu sử dụng quá nhiều có thể gây tổn thương bề mặt niêm mạc họng. Khi niêm mạc bị kích thích quá mức, cơ thể phản ứng bằng cách sản xuất nhiều chất nhầy hơn để làm dịu, từ đó khiến đờm tích tụ thêm. Mặc dù một số thành phần cay nhẹ như gừng, tỏi có thể có lợi cho hệ hô hấp khi dùng vừa phải, nhưng nếu lạm dụng quá liều, chúng vẫn có thể khiến cổ họng khô rát và gia tăng phản xạ ho. Vì vậy, cần phân biệt rõ giữa các loại gia vị hỗ trợ và gia vị có thể làm nặng thêm tình trạng đờm.
2.5. Các chất kích thích: rượu, bia, cà phê, thuốc lá
Các chất kích thích như rượu, bia và cà phê có khả năng làm mất nước, gây khô lớp nhầy bảo vệ đường hô hấp và làm giảm khả năng tống đờm ra ngoài. Càng nguy hại hơn là thuốc lá và khói thuốc, đây là tác nhân hàng đầu gây tổn thương phổi, kích thích tăng tiết đờm mãn tính và làm suy giảm chức năng làm sạch của hệ thống lông chuyển trong khí quản. Với người đang bị ho có đờm, việc tiếp tục sử dụng các chất này không chỉ làm chậm quá trình phục hồi mà còn có thể khiến tình trạng bệnh trở nên mạn tính, khó điều trị dứt điểm.
3. Gợi ý thực đơn hằng ngày giúp tiêu đờm tự nhiên
3.1. Thực đơn buổi sáng
Buổi sáng là thời điểm cơ thể cần làm sạch và kích hoạt hệ tiêu hóa cũng như hô hấp. Nên chọn món ăn ấm nóng, dễ tiêu, ít dầu mỡ để không gây kích ứng cổ họng.
Gợi ý món ăn:
- Cháo gừng thịt bằm hoặc cháo gà xé (nêm nhạt, thêm lát gừng tươi)
- Súp rau củ hầm mềm (cà rốt, bí đỏ, củ cải trắng)
- Uống 1 cốc nước ấm pha mật ong + vài giọt chanh tươi (trước bữa sáng 15 phút)
- Tráng miệng bằng 1 lát dứa tươi hoặc một quả lê hấp đường phèn (ấm cổ, tiêu đờm)
3.2. Bữa trưa thanh đạm với nhiều rau củ, ít chất béo
Buổi trưa nên ăn đủ chất để duy trì năng lượng, nhưng vẫn cần ưu tiên món dễ tiêu, không chiên rán để hạn chế tăng tiết đờm.
Gợi ý món ăn:
- Cơm gạo lứt hoặc cơm trắng ăn cùng canh rau cải + cá hấp nghệ
- Rau luộc thập cẩm (bông cải, cà rốt, đậu que)
- Gỏi gà xé trộn chanh sả (không quá cay)
- Uống kèm 1 ly nước ép thơm – chanh – gừng mát lạnh
3.3. Bữa tối dễ tiêu, tránh kích ứng cổ họng
Buổi tối không nên ăn quá no, tránh thức ăn cay, chiên, lạnh… để cổ họng không bị kích ứng gây tích tụ đờm về đêm.
Gợi ý món ăn:
- Cháo cá thì là hoặc cháo bí đỏ nấu hạt sen (ấm bụng, dễ nuốt)
- Canh củ cải trắng hầm xương hoặc canh nấm thanh đạm
- Ăn kèm vài lát gừng hấp mật ong (giúp cổ họng dịu hơn)
3.4. Món ăn nhẹ giữa các bữa: Nước ép, trà thảo dược, trái cây
Giữa các bữa chính nên bổ sung đồ uống ấm và trái cây tươi giàu enzyme, vitamin C để hỗ trợ long đờm và tăng đề kháng.
Gợi ý:
- Trà gừng mật ong (uống ấm)
- Trà cam thảo hoặc trà bạc hà (giúp thông mũi, dễ thở)
- Nước ép thơm – chanh – mật ong (không đá)
- Trái cây: kiwi, đu đủ, bưởi, cam, dứa
- Sữa hạt ấm (hạnh nhân, óc chó) không đường, dễ tiêu
3.5. Thực đơn gợi ý cho trẻ nhỏ đang ho có đờm
Trẻ nhỏ khi bị đờm cần ăn đồ mềm, dễ nuốt, không lạnh và ít gây dị ứng. Đồng thời, thực đơn cần đảm bảo đủ dinh dưỡng để phục hồi sức khỏe.
Gợi ý món ăn cho trẻ:
- Cháo gà ác nấu hạt sen và gừng
- Súp bí đỏ + cà rốt + thịt bằm
- Lê hấp đường phèn cắt nhỏ (cho trẻ ăn ấm)
- Nước ấm pha mật ong và vài giọt chanh (cho trẻ trên 1 tuổi)
- Nước ép dứa pha loãng, hoặc sinh tố chuối bơ (ấm)
Lưu ý:
- Tránh cho trẻ ăn sữa lạnh, kem, nước đá, đồ cay
- Nên chia nhỏ bữa ăn để trẻ dễ hấp thu, không ép ăn quá nhiều
Ăn uống khoa học, lựa chọn thực phẩm phù hợp là một trong những cách đơn giản nhưng hiệu quả để hỗ trợ tiêu đờm nhanh chóng. Bên cạnh đó, đừng quên giữ ấm cơ thể và duy trì thói quen sinh hoạt lành mạnh để bảo vệ đường hô hấp tốt nhất. Hy vọng những gợi ý trên sẽ giúp bạn sớm cảm thấy dễ chịu hơn.