Nhiều mẹ bầu chia sẻ rằng họ thường xuyên cảm thấy có đờm vướng nơi cổ họng. Tình trạng này gây không ít phiền toái, từ việc khó nuốt, hay phải khạc nhổ, cho đến những đêm mất ngủ vì ho. Đây không phải là hiện tượng hiếm gặp trong thai kỳ. Bài viết sau sẽ giúp mẹ bầu hiểu rõ nguyên nhân và cách xử lý hiệu quả, an toàn.
Mục lục
1. Tại sao bà bầu dễ bị đờm ở cổ?
Trong thai kỳ, sự thay đổi nội tiết tố là nguyên nhân chính khiến bà bầu dễ bị đờm ở cổ hơn bình thường. Hormone progesterone và estrogen tăng cao làm tăng tiết dịch nhầy ở đường hô hấp, khiến chất nhầy trở nên đặc hơn và khó đào thải ra ngoài.
Bên cạnh đó, hệ miễn dịch của bà bầu cũng có sự điều chỉnh để tránh đào thải thai nhi, dẫn đến khả năng chống lại vi khuẩn, virus suy giảm, dễ gây viêm nhiễm đường hô hấp và làm tăng sản xuất đờm.
Ngoài ra, tư thế của bà bầu thay đổi trong quá trình mang thai, cùng với áp lực từ tử cung ngày càng lớn lên gây chèn ép ổ bụng và cơ hoành, làm giảm hiệu quả thoát khí và làm đờm tích tụ nhiều hơn ở cổ họng.
2. Các nguyên nhân gây đờm ở bà bầu?
2.1. Nguyên nhân thường gặp
Cảm lạnh, viêm đường hô hấp trên: Khi bị cảm lạnh hoặc viêm đường hô hấp trên, niêm mạc họng và mũi bị kích ứng, tăng tiết dịch nhầy để bảo vệ và làm sạch đường thở. Điều này dẫn đến tích tụ đờm ở cổ, đặc biệt khi hệ miễn dịch của bà bầu yếu hơn bình thường.
Dị ứng (bụi, phấn hoa, thuốc lá, thực phẩm): Phản ứng dị ứng làm niêm mạc mũi và họng sưng tấy, tăng sản xuất dịch nhầy như một phản ứng bảo vệ. Bà bầu dễ bị kích ứng hơn do sự thay đổi nội tiết, khiến đờm dày đặc và khó khạc ra hơn.
Viêm họng, viêm amidan, viêm mũi: Các bệnh viêm nhiễm này gây sưng viêm tại vùng họng, amidan hoặc mũi, kích thích tuyến nhầy tăng tiết dịch. Tình trạng viêm kéo dài làm đờm tồn đọng nhiều, gây cảm giác vướng víu, khó chịu ở cổ.
Trào ngược dạ dày thực quản: Axít từ dạ dày trào ngược lên cổ họng gây kích thích niêm mạc, dẫn đến phản ứng tăng tiết dịch nhầy. Trào ngược thường gặp ở bà bầu do áp lực tử cung lên dạ dày và thay đổi hormone làm giảm cơ vòng thực quản.
2.2. Nguyên nhân ít gặp nhưng cần lưu ý
Nhiễm trùng do vi khuẩn, virus nặng: Khi bị nhiễm trùng nặng, đặc biệt là viêm phổi hoặc viêm phế quản do vi khuẩn, virus, lượng đờm tăng đột biến, thường kèm theo các dấu hiệu như sốt cao, khó thở. Đây là tình trạng nghiêm trọng cần được can thiệp y tế sớm.
Bệnh lý mãn tính về phổi (hen suyễn, viêm phế quản): Những bệnh lý này làm đường hô hấp bị viêm mạn tính, tiết nhiều dịch nhầy và gây tắc nghẽn đường thở. Trong thai kỳ, các bệnh này có thể nặng lên do thay đổi thể trạng, khiến bà bầu thường xuyên bị đờm và ho kéo dài.
Các bệnh lý khác liên quan đến hệ hô hấp hoặc tiêu hóa: Một số bệnh lý khác như viêm xoang mãn tính, khối u cổ họng, hoặc rối loạn tiêu hóa cũng có thể gây tăng tiết đờm hoặc ứ đọng dịch nhầy ở cổ. Dù ít gặp, các trường hợp này cần được đánh giá kỹ để xử lý đúng cách.
3. Bà bầu bị đờm nhiều có sao không?
Đờm ở cổ khi mang thai không chỉ gây ra cảm giác khó chịu, ho kéo dài và mất ngủ cho bà bầu mà còn có thể ảnh hưởng tiêu cực đến sức khỏe tổng thể của mẹ. Nếu không được xử lý kịp thời và đúng cách, tình trạng đờm ứ đọng có thể dẫn đến nguy cơ nhiễm trùng lan rộng, làm tăng mức độ nghiêm trọng của các bệnh về đường hô hấp.
Về phía thai nhi, ảnh hưởng chủ yếu là gián tiếp thông qua sức khỏe của người mẹ; khi mẹ mệt mỏi, thiếu ngủ kéo dài, sự phát triển và sức khỏe thai nhi có thể bị ảnh hưởng. Ngoài ra, việc bà bầu sử dụng thuốc không đúng hoặc không an toàn để điều trị đờm có thể gây tác động xấu cho thai nhi, thậm chí làm tăng nguy cơ sinh non hoặc các biến chứng thai kỳ khác. Vì vậy, việc chăm sóc sức khỏe bà bầu khi bị đờm ở cổ cần được chú trọng và theo dõi chặt chẽ để bảo vệ cả mẹ và con.
4. Cách xử lý đờm ở cổ an toàn cho bà bầu
Trong thai kỳ, việc điều trị bất kỳ vấn đề sức khỏe nào đều cần sự thận trọng, vì có thể ảnh hưởng đến cả mẹ và thai nhi. Khi bị đờm ở cổ, bà bầu nên ưu tiên các biện pháp tự nhiên, an toàn tại nhà. Trường hợp cần dùng thuốc phải tuyệt đối tuân theo hướng dẫn của bác sĩ chuyên khoa.
4.1. Biện pháp tự nhiên và tại nhà
Uống nhiều nước ấm, giữ ẩm không khí
- Uống đủ nước, đặc biệt là nước ấm, giúp làm loãng dịch đờm và giảm cảm giác vướng nghẹn ở cổ.
- Có thể dùng thêm nước chanh ấm pha mật ong (nếu không bị tiểu đường thai kỳ).
- Dùng máy tạo ẩm hoặc đặt chậu nước trong phòng để giữ độ ẩm không khí ổn định, tránh làm khô họng và kích thích đờm.
Súc miệng nước muối, súc họng đúng cách
- Súc miệng bằng nước muối loãng ấm 2-3 lần/ngày giúp sát khuẩn vùng họng, làm sạch chất nhầy và giảm viêm.
- Không nên súc họng quá mạnh hoặc quá thường xuyên, dễ gây khô niêm mạc.
Chế độ dinh dưỡng giúp giảm đờm
- Tăng cường các thực phẩm có tác dụng lợi phế: củ cải trắng, lê, gừng, súp lơ, rau xanh…
- Tránh thực phẩm có thể gây kích ứng, làm đờm đặc hơn như: sữa đặc, đồ chiên rán nhiều dầu mỡ, đồ lạnh, gia vị cay nóng.
- Bổ sung thực phẩm giàu vitamin C từ trái cây tươi như cam, kiwi, ổi… (uống đúng cách như hướng dẫn phần trước).
Tư thế ngủ và vận động phù hợp
- Ngủ kê cao gối giúp ngăn dịch đờm chảy ngược gây nghẹt thở, ho nhiều vào ban đêm.
- Tập các bài vận động nhẹ nhàng như yoga bầu hoặc đi bộ giúp tăng tuần hoàn máu, hỗ trợ hô hấp và long đờm tốt hơn.
- Tránh nằm nghiêng một bên quá lâu khiến cổ họng bị khô.
4.2. Sử dụng thuốc và các biện pháp y tế
Các loại thuốc được phép dùng cho bà bầu (theo chỉ dẫn bác sĩ)
Trong một số trường hợp, nếu đờm đặc lâu ngày gây viêm, bác sĩ có thể chỉ định:
- Thuốc long đờm chiết xuất từ thảo dược (như acetylcysteine hoặc ambroxol liều an toàn cho thai kỳ).
- Nước muối sinh lý để rửa mũi họng.
Tuyệt đối không tự ý mua và dùng thuốc ho, thuốc xịt họng, kẹo ngậm… nếu chưa có sự đồng ý từ bác sĩ.
Thuốc tránh dùng và lý do tại sao
- Một số loại thuốc ho long đờm phổ biến chứa thành phần như codein, dextromethorphan, hoặc kháng histamin mạnh, có thể gây ảnh hưởng tới thai nhi hoặc làm giảm trương lực tử cung.
- Thuốc xịt mũi có chứa corticosteroid hoặc thuốc nhỏ mũi co mạch không nên dùng kéo dài vì có thể ảnh hưởng huyết áp và tuần hoàn thai.
- Một số loại siro ho chứa cồn cũng không phù hợp với phụ nữ mang thai.
Các phương pháp hỗ trợ khác
Xông hơi bằng nước nóng với các loại thảo dược như tinh dầu bạc hà, tràm trà có thể giúp làm loãng đờm, giảm nghẹt mũi mà không gây hại. Vật lý trị liệu nhẹ như mát-xa vùng cổ vai gáy hoặc tập thở sâu cũng giúp cải thiện tình trạng đờm và giảm căng thẳng cho bà bầu. Tuy nhiên, các biện pháp này cần được thực hiện dưới sự hướng dẫn hoặc tư vấn của chuyên gia để đảm bảo an toàn tuyệt đối.
Tình trạng đờm ở cổ họng khi mang thai tuy thường gặp nhưng không nên xem nhẹ, vì có thể ảnh hưởng đến sức khỏe của cả mẹ và thai nhi nếu không xử lý đúng cách. Mẹ bầu nên ưu tiên các biện pháp tự nhiên, lành tính để giảm đờm, đồng thời duy trì chế độ sinh hoạt và dinh dưỡng hợp lý. Trong trường hợp đờm kéo dài, kèm theo sốt cao, khó thở hoặc nghi ngờ viêm phế quản – viêm phổi, mẹ bầu cần đến cơ sở y tế để được khám và điều trị kịp thời. Nếu có bệnh lý nền về hô hấp như hen suyễn, viêm mũi dị ứng… thì cần theo dõi sát và kiểm soát ổn định suốt thai kỳ để đảm bảo an toàn cho cả mẹ và bé.