Theo Đông y, bấm huyệt có thể giúp lưu thông khí huyết, giảm đau, điều hòa cơ thể. Một số huyệt thường được nhắc đến trong hỗ trợ điều trị ho, đau họng như huyệt Liêm Tuyền, Thiên Đột, Phong Trì, Hợp Cốc… Khi tác động đúng cách, bấm huyệt có thể giúp giảm cảm giác đau họng, hỗ trợ cải thiện ho và làm cơ thể thư giãn hơn.
Hiểu về ho đau họng trong Đông y
Trong Đông y, ho và viêm họng không chỉ được coi là triệu chứng của bệnh mà còn là biểu hiện của sự mất cân bằng trong cơ thể. Quan điểm này khác với Tây y, vốn tập trung vào việc tiêu diệt virus, vi khuẩn gây bệnh.
1. Nguyên nhân gây bệnh
Theo Đông y, ho và đau họng không chỉ xuất phát từ tác nhân bên ngoài (như virus, vi khuẩn) mà còn do các yếu tố bên trong.
- Ngoại tà (yếu tố bên ngoài): Thời tiết thay đổi thất thường, gió lạnh, nhiệt độ nóng bức, hoặc sương ẩm có thể xâm nhập vào cơ thể, gây ra các chứng cảm, ho và đau họng.
- Nội nhân (yếu tố bên trong): Các cơ quan như Phế (phổi), Tỳ (lá lách), Thận có chức năng yếu kém cũng có thể gây ho. Ví dụ, Phế bị suy yếu dễ bị ngoại tà tấn nhập. Tỳ vị hư nhược không chuyển hóa được chất lỏng thành tân dịch, gây ứ đọng tạo đờm. Thận yếu thì không nạp khí tốt, cũng gây ho.
2. Phân loại và điều trị
Đông y phân loại ho và viêm họng thành nhiều thể khác nhau để có phương pháp điều trị phù hợp:
- Ho do Phong Hàn: Gió lạnh xâm nhập gây ho, viêm họng. Các triệu chứng thường gặp là ho khan, sợ lạnh, nghẹt mũi, nước mũi trong, đờm trắng loãng. Phương pháp điều trị là phát tán phong hàn, làm ấm cơ thể. Các bài thuốc thường dùng gừng, tía tô, húng chanh.
- Ho do Phong Nhiệt: Nóng, khô xâm nhập gây ho, viêm họng. Triệu chứng thường là ho có đờm vàng đặc, sốt, đau họng, miệng khát, rêu lưỡi vàng. Phương pháp điều trị là thanh nhiệt, giải độc. Các bài thuốc thường dùng rau diếp cá, lá bạc hà, kim ngân hoa.
- Ho do Can Khí Phạm Phế: Cảm xúc, căng thẳng gây rối loạn chức năng của Gan (Can), ảnh hưởng đến Phổi (Phế). Triệu chứng là ho thành cơn, họng khô, có thể có đờm, kèm theo đau tức ngực. Phương pháp điều trị là bình can, lý khí.
- Ho do Âm Hư Phế Khô: Thường gặp ở người ho kéo dài, do cơ thể thiếu âm dịch gây khô phổi. Triệu chứng là ho khan, họng khô rát, ho về đêm, người gầy gò. Phương pháp điều trị là tư âm, nhuận phế.
Cách bấm huyệt vị chữa đau họng
1. Bấm huyệt Phong trì
Huyệt Phong trì được xem là “lá chắn” chống lại gió lạnh từ bên ngoài xâm nhập cơ thể.
- Vị trí: Huyệt nằm ở vùng hõm sau gáy, tại giao điểm của cơ ức đòn chũm và cơ thang, ngay dưới xương chẩm.
- Cách thực hiện: Dùng hai ngón cái đặt vào huyệt, các ngón còn lại ôm lấy đầu làm điểm tựa. Day và miết nhẹ nhàng trong khoảng 3 phút cho đến khi cảm thấy ấm lên. Thực hiện 2-3 lần/ngày, duy trì liên tục trong 4-5 ngày.
2. Bấm huyệt Phế du
Huyệt Phế du có mối quan hệ trực tiếp với Phổi, giúp tăng cường lưu thông khí và làm dịu các triệu chứng hô hấp.
- Vị trí: Bạn lấy tay vắt chéo qua vai đối diện, đầu ngón tay giữa chạm vào chính là vị trí của huyệt Phế du.
- Cách thực hiện: Dùng ngón tay day ấn vào huyệt trong 30 giây, sau đó đổi bên. Lặp lại động tác 5 lần.
3. Bấm huyệt Đản trung
Huyệt Đản trung có công dụng điều khí, hóa đàm, giúp giảm ho khan và cảm giác tức ngực, khó thở.
- Vị trí: Huyệt nằm ở giữa hai bên núm vú, trên đường chính giữa của ngực.
- Cách thực hiện: Dùng gốc bàn tay hoặc ngón cái day nhẹ huyệt theo chiều kim đồng hồ trong 30 giây, sau đó day ngược lại. Lặp lại khoảng 5 lần.
4. Bấm huyệt Xích trạch
Đây là huyệt quan trọng thuộc kinh Phế, giúp giảm đau họng hiệu quả.
- Vị trí: Huyệt nằm ở nếp gấp khuỷu tay. Bạn co khuỷu tay lại, huyệt nằm ở chỗ lõm bên ngoài gân cơ nhị đầu cánh tay.
- Cách thực hiện: Dùng ngón tay cái day ấn vào huyệt này trong khoảng 30 giây.
5. Bấm huyệt Liệt khuyết
Huyệt Liệt khuyết là huyệt lạc của kinh Phế, có tác dụng khu phong, tuyên phế, chữa ho do cảm lạnh, cảm gió.
- Vị trí: Nằm ở mặt trong cổ tay, cách lằn chỉ ngang cổ tay khoảng 3 cm.
- Cách thực hiện: Dùng ngón tay cái của tay này day ấn huyệt ở tay đối diện trong 2 phút, sau đó đổi bên.
6. Bấm huyệt Đại lăng
Huyệt Đại lăng giúp chữa dứt điểm ho khan và làm giảm kích ứng họng.
- Vị trí: Nằm ở ngay trên lằn chỉ cổ tay, phía lòng bàn tay.
- Cách thực hiện: Dùng ngón tay day ấn hoặc dùng hai cổ tay xoa vào nhau để làm nóng huyệt trong 2-3 phút mỗi bên.
Bấm huyệt là phương pháp hỗ trợ, bạn nên kết hợp với các biện pháp chăm sóc khác để đạt hiệu quả tốt nhất. Nếu triệu chứng không thuyên giảm, hãy đưa bé đi khám bác sĩ để được chẩn đoán và điều trị đúng cách.
Lưu ý khi bấm huyệt
Khi bấm huyệt, có một số điều quan trọng bạn cần lưu ý để đảm bảo an toàn và đạt hiệu quả tốt nhất:
1. Xác định đúng vị trí huyệt
Đây là yếu tố quan trọng nhất. Mỗi huyệt đạo đều có vị trí chính xác. Nếu bấm sai huyệt, không những không mang lại tác dụng mà còn có thể gây đau hoặc làm tình trạng bệnh tệ hơn. Do đó, bạn cần tìm hiểu kỹ hoặc nhờ chuyên gia hướng dẫn cách xác định huyệt trước khi thực hiện.
2. Lực bấm phù hợp
Lực bấm cần vừa phải, không quá mạnh cũng không quá nhẹ. Khi bấm, bạn sẽ cảm thấy hơi tức, ê, nhưng không đau nhói. Với trẻ em, lực bấm cần nhẹ nhàng hơn rất nhiều.
3. Giữ vệ sinh sạch sẽ
Trước và sau khi bấm huyệt, bạn nên rửa tay sạch sẽ. Đảm bảo vùng da nơi bấm huyệt cũng được vệ sinh để tránh nhiễm trùng.
4. Không bấm huyệt trong các trường hợp sau
- Vết thương hở hoặc da bị tổn thương: Không bấm vào các vùng da đang bị trầy xước, bầm tím, hoặc có vết thương hở.
- Sốt cao, co giật: Tuyệt đối không bấm huyệt khi người bệnh đang sốt cao hoặc có cơn co giật.
- Phụ nữ mang thai: Cần cẩn trọng hoặc tránh bấm huyệt, đặc biệt là các huyệt ở vùng bụng và lưng, để không ảnh hưởng đến thai nhi.
- Người có bệnh lý nghiêm trọng: Đối với các bệnh lý về tim mạch, huyết áp cao hoặc các bệnh mãn tính khác, cần tham khảo ý kiến bác sĩ trước khi thực hiện.
5. Kết hợp với các biện pháp khác
Bấm huyệt là phương pháp hỗ trợ. Để đạt hiệu quả tốt nhất, bạn nên kết hợp với các biện pháp khác như uống nhiều nước ấm, nghỉ ngơi hợp lý và có chế độ ăn uống khoa học.
6. Tham khảo ý kiến chuyên gia
Nếu bạn không chắc chắn, hãy tìm đến các thầy thuốc Đông y hoặc chuyên gia có kinh nghiệm để được hướng dẫn và thực hiện đúng kỹ thuật, đảm bảo an toàn.
Kết luận: Bấm huyệt có thể coi là biện pháp hỗ trợ giúp giảm ho và đau họng ở mức độ nhẹ, góp phần làm cơ thể dễ chịu hơn. Tuy nhiên, đây không phải là phương pháp điều trị dứt điểm, và tốt nhất, vì vậy nên kết hợp cùng các biện pháp y học hiện đại, chăm sóc sức khỏe toàn diện để đạt hiệu quả cao.