Mang thai là giai đoạn đặc biệt nhạy cảm, khiến mẹ bầu luôn thận trọng với mọi biểu hiện của cơ thể, kể cả những triệu chứng tưởng chừng đơn giản như đau họng. Tuy không phải là bệnh lý nghiêm trọng, nhưng nếu điều trị sai cách, việc chữa đau họng có thể ảnh hưởng đến sự phát triển của thai nhi. Vậy làm sao để giảm đau họng hiệu quả mà vẫn đảm bảo an toàn tuyệt đối cho mẹ và bé? Bài viết này sẽ giúp bạn hiểu rõ nguyên nhân, sai lầm thường gặp và các giải pháp an toàn trong thai kỳ.
Bà bầu bị đau họng có nguy hiểm không?
Đau họng là một triệu chứng khá phổ biến trong thai kỳ, nhất là trong những giai đoạn giao mùa hoặc khi thời tiết thay đổi thất thường. Tuy nhiên, với mẹ bầu, bất kỳ dấu hiệu nào liên quan đến sức khỏe cũng đều khiến lo lắng vì nỗi băn khoăn: Liệu có ảnh hưởng đến thai nhi hay không?
Thực tế, hầu hết các trường hợp đau họng ở phụ nữ mang thai là không nguy hiểm, nếu nguyên nhân là do virus cảm cúm thông thường hoặc môi trường khô lạnh. Tuy nhiên, việc cần lưu ý là hệ miễn dịch của mẹ bầu thường yếu hơn bình thường, khiến họ dễ mắc bệnh hơn và bệnh cũng có thể kéo dài hơn.
Một số nguyên nhân phổ biến gây đau họng khi mang thai bao gồm:
- Nhiễm virus hoặc vi khuẩn thông thường gây viêm họng, cảm cúm.
- Trào ngược dạ dày thực quản, thường gặp trong tam cá nguyệt thứ hai và ba.
- Dị ứng với phấn hoa, bụi bẩn hoặc môi trường ô nhiễm.
- Khô cổ họng do uống ít nước, sử dụng điều hòa nhiều, hoặc ngủ ngáy.
Tuy nhiên, trong một số trường hợp hiếm, đau họng đi kèm với sốt cao, ho kéo dài, hoặc khó nuốt, có thể là dấu hiệu của nhiễm trùng nặng (như viêm họng mủ, viêm amidan nặng, viêm phổi…). Những tình trạng này có thể làm gia tăng nguy cơ co bóp tử cung sớm, ảnh hưởng đến sự phát triển của thai nhi nếu không điều trị đúng cách.
Do đó, nếu tình trạng đau họng kéo dài quá 3 ngày, hoặc kèm theo các triệu chứng bất thường, mẹ bầu nên chủ động đi khám để được chẩn đoán và tư vấn điều trị an toàn.
2. Những sai lầm khi tự ý điều trị
Khi bị đau họng trong thai kỳ, nhiều mẹ bầu vì lo lắng không dám đến bệnh viện hoặc mong muốn nhanh khỏi nên tự ý áp dụng các biện pháp chữa trị theo kinh nghiệm truyền miệng hoặc tự mua thuốc. Tuy nhiên, điều này tiềm ẩn nhiều rủi ro cho cả mẹ và thai nhi nếu không hiểu rõ cơ chế tác động và mức độ an toàn của từng phương pháp.
1. Tự ý dùng thuốc Tây
Việc sử dụng thuốc Tây trong thai kỳ cần có sự hướng dẫn nghiêm ngặt từ bác sĩ, bởi một số loại thuốc có thể ảnh hưởng trực tiếp đến sự phát triển của thai nhi, đặc biệt trong 3 tháng đầu – giai đoạn hình thành các cơ quan quan trọng.
Một số loại thuốc cần tuyệt đối tránh hoặc chỉ dùng khi thực sự cần thiết và có chỉ định y tế, bao gồm:
- Kháng sinh nhóm tetracycline: Có thể gây dị tật răng và xương cho thai nhi.
- Thuốc giảm đau chứa codein: Dễ gây ảnh hưởng đến hệ thần kinh thai nhi và nguy cơ suy hô hấp ở trẻ sơ sinh nếu dùng gần ngày sinh.
- Thuốc kháng viêm NSAIDs (như ibuprofen): Có thể làm đóng sớm ống động mạch của thai nhi hoặc gây biến chứng khi sinh.
Tự ý dùng thuốc mà không biết về tác dụng phụ có thể gây nên hậu quả nặng nề, thậm chí không thể phục hồi.
2. Lạm dụng các phương pháp dân gian không phù hợp
Nhiều mẹ bầu có xu hướng “né thuốc” bằng cách tìm đến các mẹo dân gian. Tuy nhiên, không phải cách dân gian nào cũng an toàn cho thai kỳ.
- Uống nước gừng quá liều: Gừng có tác dụng kháng viêm, giảm đau họng, nhưng nếu dùng quá nhiều (trên 5g/ngày) có thể làm tăng nguy cơ chảy máu hoặc co bóp tử cung – đặc biệt nguy hiểm trong 3 tháng đầu.
- Dùng mật ong sai thời điểm: Mật ong tuy giàu dưỡng chất và kháng khuẩn tự nhiên, nhưng không nên dùng trong 3 tháng đầu nếu mẹ bầu có hệ tiêu hóa yếu hoặc có nguy cơ dị ứng – có thể gây đầy hơi, buồn nôn hoặc tiêu chảy nhẹ.
- Sử dụng thảo dược không rõ nguồn gốc: Nhiều loại lá hoặc rễ cây truyền miệng có thể chứa chất gây co bóp tử cung, kích thích chuyển dạ hoặc có độc tính nhẹ đối với thai. Ví dụ, một số mẹo như xông lá bưởi, uống nước cam thảo, ngậm vỏ quýt… tưởng chừng lành tính nhưng có thể nguy hiểm nếu không được kiểm chứng và sử dụng đúng cách.
3. Các biện pháp an toàn giảm đau họng cho bà bầu
Trong thai kỳ, điều quan trọng nhất khi điều trị đau họng là đảm bảo sự an toàn cho cả mẹ và thai nhi. Dưới đây là những phương pháp được khuyến nghị, ưu tiên theo mức độ an toàn và hiệu quả đã được kiểm chứng.
1. Các biện pháp không dùng thuốc
Đây là những phương pháp đơn giản, hiệu quả cao và hoàn toàn không gây ảnh hưởng đến thai nhi nếu được thực hiện đúng cách:
- Súc miệng bằng nước muối sinh lý: Đây là cách dễ thực hiện giúp làm sạch niêm mạc họng, diệt khuẩn và giảm đau rát. Nên súc miệng 2–3 lần mỗi ngày, đặc biệt vào buổi sáng và tối.
- Giữ ấm vùng cổ và cơ thể: Mặc áo choàng hoặc khăn choàng cổ khi thời tiết lạnh giúp giảm kích ứng vùng hầu họng, phòng tránh viêm nhiễm nặng thêm.
- Uống đủ nước ấm: Cổ họng được làm ẩm sẽ giúp giảm cảm giác khô rát, khó chịu. Nên uống nước ấm đều đặn cả ngày, tránh uống nước lạnh hoặc có đá.
- Nghỉ ngơi đầy đủ, ăn uống lành mạnh: Hệ miễn dịch của mẹ bầu sẽ được tăng cường khi cơ thể được nghỉ ngơi hợp lý, ăn đầy đủ các nhóm chất, đặc biệt là vitamin C, kẽm và các loại thực phẩm giàu chất chống oxy hóa.
2. Thảo dược và nguyên liệu tự nhiên an toàn trong thai kỳ
Một số nguyên liệu từ thiên nhiên có thể giúp giảm đau họng, kháng viêm và làm dịu cổ họng một cách nhẹ nhàng mà vẫn an toàn cho mẹ bầu:
- Mật ong: Có tác dụng kháng khuẩn và làm dịu họng. Tuy nhiên, nên dùng sau tam cá nguyệt thứ nhất và không nên dùng quá nhiều (1–2 muỗng cà phê mỗi ngày).
- Lá tía tô, chanh đào, quất hấp mật ong: Đây là những phương pháp truyền thống có tác dụng kháng viêm, long đờm, hỗ trợ giảm đau họng mà không ảnh hưởng đến thai kỳ nếu dùng đúng liều lượng.
- Trà hoa cúc hoặc trà gừng loãng: Có tác dụng an thần nhẹ, giảm đau và làm dịu niêm mạc họng. Gừng nên được dùng ở liều thấp, không quá 1–2 lát mỗi ngày, tránh dùng quá mức vì có thể gây kích thích tử cung.
3. Khi nào mẹ bầu có thể dùng thuốc, và loại nào là an toàn?
Trong một số trường hợp đau họng kéo dài hoặc có dấu hiệu nhiễm trùng nhẹ, mẹ bầu có thể cần dùng đến thuốc, nhưng phải có chỉ định và theo dõi của bác sĩ chuyên khoa:
- Các loại thuốc xịt họng từ thảo dược: Một số sản phẩm chứa thành phần từ thiên nhiên như tinh dầu bạc hà, chiết xuất cúc La Mã hoặc keo ong có thể giúp giảm đau rát mà vẫn an toàn khi dùng đúng liều.
- Viên ngậm họng từ thảo dược: Loại không chứa kháng sinh hoặc chất gây co thắt tử cung, có thể được dùng tạm thời để làm dịu cổ họng, nhưng cần tham khảo ý kiến bác sĩ trước khi sử dụng.
- Thuốc do bác sĩ kê đơn: Trong trường hợp viêm họng do vi khuẩn, bác sĩ có thể kê các loại kháng sinh an toàn cho thai kỳ như penicillin hoặc cephalosporin, với liều lượng phù hợp và thời gian sử dụng giới hạn. Việc tự ý dùng kháng sinh, dù là loại được cho là “nhẹ”, vẫn có thể gây rủi ro không đáng có.
Tóm lại, mẹ bầu nên ưu tiên các biện pháp không dùng thuốc và chỉ sử dụng thuốc khi thực sự cần thiết, có chỉ định và hướng dẫn rõ ràng từ bác sĩ. An toàn của thai nhi luôn phải được đặt lên hàng đầu trong mọi quyết định điều trị.