Khi bị COVID-19, nhiều người thường gặp phải tình trạng đau họng, khiến cảm giác khó chịu kéo dài và ảnh hưởng tới giấc ngủ cũng như ăn uống. Việc lựa chọn thuốc uống đúng và an toàn sẽ giúp giảm nhanh các triệu chứng này. Trong bài viết dưới đây, chúng ta sẽ cùng tìm hiểu các loại thuốc nên dùng khi đau họng do COVID.
Mục lục
1. Vì sao đau họng là triệu chứng phổ biến ở người mắc COVID-19?
2.1. Virus SARS-CoV-2 tấn công trực tiếp niêm mạc hầu họng
Khi một người hít phải các giọt bắn chứa virus SARS-CoV-2, virus sẽ xâm nhập vào cơ thể qua niêm mạc mũi – họng. Đây là “cửa ngõ” đầu tiên của hệ hô hấp, đồng thời cũng là nơi tập trung nhiều thụ thể ACE2 – loại protein mà virus sử dụng để bám vào và xâm nhập tế bào.
Tại vùng hầu họng, các tế bào biểu mô chứa nhiều thụ thể ACE2 sẽ bị virus xâm nhập và phá hủy. Quá trình này làm tổn thương trực tiếp niêm mạc, dẫn đến hiện tượng đau rát, ngứa họng, khô họng, những triệu chứng ban đầu thường thấy.
2.2. Cơ chế gây viêm và phản ứng miễn dịch tại vùng họng
Sau khi virus xâm nhập và nhân lên trong các tế bào niêm mạc, hệ miễn dịch sẽ lập tức nhận diện mối nguy và khởi động phản ứng viêm để tiêu diệt tế bào nhiễm bệnh. Các chất trung gian gây viêm như interleukin, cytokine được phóng thích ồ ạt tại chỗ, làm tăng lưu lượng máu đến vùng hầu họng, gây sung huyết và phù nề mô mềm.
Chính hiện tượng viêm tại chỗ này là nguyên nhân chủ yếu khiến người bệnh cảm thấy đau rát họng, khó nuốt hoặc nói chuyện bị vướng. Ngoài ra, tình trạng kích thích các đầu dây thần kinh tại vùng họng còn có thể gây ho khan, cảm giác ngứa họng kéo dài, nhất là về đêm.
2.3. Đặc điểm cơn đau họng trong các biến thể mới của COVID-19
Qua từng giai đoạn bùng phát dịch, các biến thể mới như Delta, Omicron đã cho thấy sự thay đổi rõ rệt trong biểu hiện triệu chứng.
Ở các biến thể cũ (ví dụ chủng gốc ở Vũ Hán), đau họng không phải là biểu hiện nổi bật và thường xuất hiện muộn, đi kèm với sốt cao, ho khan và đau cơ. Tuy nhiên, với các biến thể mới như Omicron, đau họng lại thường là triệu chứng đầu tiên và nổi bật, xuất hiện ngay trong những ngày đầu nhiễm bệnh. Người bệnh có thể cảm thấy:
- Cơn đau họng rõ ràng, kéo dài liên tục từ sáng đến tối
- Cảm giác rát bỏng, ngứa họng khó chịu
- Một số trường hợp mô tả giống như “nuốt dao lam” khi nuốt nước bọt
Điều này được lý giải là do biến thể Omicron có xu hướng tấn công mạnh hơn vào vùng mũi – họng so với phổi, dẫn đến triệu chứng nhẹ hơn về hô hấp dưới nhưng rõ ràng hơn ở đường hô hấp trên.
Ngoài ra, sự thay đổi của các biến thể mới cũng ảnh hưởng đến thời điểm khởi phát và mức độ lan truyền, khiến đau họng trở thành một triệu chứng báo hiệu sớm có giá trị nhận diện bệnh trong bối cảnh dịch còn lưu hành.
2. Các loại thuốc nên dùng khi bị COVID đau họng
Khi đau họng do mắc COVID-19 nhưng chưa cần đến điều trị y tế, một số loại thuốc không kê đơn có thể giúp làm giảm triệu chứng hiệu quả tại nhà:
2.1. Thuốc giảm đau, hạ sốt: Paracetamol
Đây là lựa chọn phổ biến nhất để giảm đau họng và hạ sốt. Thuốc có tác dụng làm giảm tín hiệu đau và điều chỉnh trung tâm điều hòa nhiệt độ trong não.
Liều dùng an toàn cho người lớn:
- 500mg – 1000mg mỗi 4-6 giờ
- Tối đa không quá 4g/ngày để tránh nguy cơ tổn thương gan.
Lưu ý:
- Không dùng chung với các thuốc khác có chứa Paracetamol.
- Kiểm tra kỹ thành phần trước khi kết hợp thuốc.
2.2. Thuốc ngậm họng
Tác dụng: Làm dịu họng, giảm cảm giác rát, ngứa hoặc khô.
Thành phần phổ biến:
- Bạc hà
- Menthol
- Các chất kháng viêm nhẹ
Lưu ý khi sử dụng:
- Dùng với tần suất vừa phải (khoảng 4-6 viên/ngày, tùy loại)
- Dùng quá nhiều có thể gây khô họng hoặc kích ứng.
2.3. Xịt họng và dung dịch súc họng sát khuẩn
Công dụng:
- Làm dịu niêm mạc họng
- Kháng khuẩn và kháng viêm nhẹ
Thành phần thường gặp:
- Chlorhexidine: diệt khuẩn mạnh
- Benzydamine: giảm đau, kháng viêm
Cách dùng và lưu ý:
- Dùng theo hướng dẫn liều lượng, không lạm dụng
- Lạm dụng có thể làm mất cân bằng vi sinh vùng họng.
2.4. Thuốc long đờm và thuốc giảm ho nhẹ
Khi nên dùng:
- Đau họng kèm ho có đờm đặc hoặc khó khạc
- Giúp loãng dịch, dễ tống xuất đờm ra ngoài
Lưu ý:
- Không dùng thuốc long đờm khi ho khan (có thể gây kích ứng thêm)
- Chỉ dùng thuốc giảm ho khi ho quá nhiều gây khó chịu, không nên dùng kéo dài để tránh ứ đọng dịch.
3. Các biện pháp hỗ trợ không dùng thuốc
Súc họng bằng nước muối sinh lý
Súc họng bằng nước muối sinh lý là phương pháp đơn giản và hiệu quả giúp làm sạch niêm mạc, giảm viêm và giảm đau. Nước muối giúp loại bỏ bớt vi khuẩn, virus và chất kích thích bám trên bề mặt họng.
Nên súc họng 2-3 lần mỗi ngày, mỗi lần khoảng 30 giây để đạt hiệu quả tốt nhất. Việc súc họng đúng cách và đều đặn giúp hỗ trợ quá trình hồi phục niêm mạc mà không gây tác dụng phụ.
Uống nước ấm và giữ ẩm niêm mạc họng
Nước ấm giúp làm dịu niêm mạc họng bị kích ứng, giúp giảm cảm giác đau và khó chịu. Đồng thời, uống đủ nước hàng ngày cũng giúp giữ ẩm cho niêm mạc, làm cho dịch nhầy không bị đặc quánh, hỗ trợ cơ thể loại bỏ tác nhân gây viêm.
Người bệnh nên tránh uống nước quá nóng hoặc quá lạnh vì có thể gây tổn thương niêm mạc họng, tốt nhất nên uống nước ở nhiệt độ khoảng 37-40 độ C.
Nghỉ ngơi, hạn chế nói nhiều, tránh nơi khô lạnh
Họng bị viêm rất nhạy cảm với các tác động cơ học như nói nhiều hoặc la hét, có thể làm tổn thương thêm niêm mạc và làm triệu chứng đau tăng lên. Việc nghỉ ngơi giúp cơ thể tập trung năng lượng vào quá trình phục hồi.
Ngoài ra, môi trường khô lạnh hoặc nhiều khói bụi cũng dễ khiến họng bị kích thích, vì vậy cần tránh tiếp xúc trong thời gian đau họng. Sử dụng máy tạo độ ẩm trong phòng hoặc đeo khẩu trang cũng có thể giúp bảo vệ vùng họng hiệu quả hơn.
4. Những sai lầm thường gặp khi tự dùng thuốc trị đau họng do COVID
Dùng nhiều loại thuốc cùng lúc không theo dõi tương tác
Nhiều người có xu hướng sử dụng đồng thời nhiều loại thuốc giảm đau, hạ sốt, thuốc ngậm họng hay xịt họng mà không tham khảo ý kiến bác sĩ hoặc dược sĩ. Việc này có thể gây ra tương tác thuốc, làm giảm hiệu quả hoặc thậm chí gây tác dụng phụ nguy hiểm. Ví dụ, dùng cùng lúc nhiều thuốc chứa paracetamol có thể dẫn đến quá liều, gây tổn thương gan nghiêm trọng. Do đó, cần chú ý đọc kỹ hướng dẫn sử dụng và hạn chế dùng nhiều loại thuốc cùng lúc.
Tự ý dùng kháng sinh hoặc thuốc corticoid khi chưa có chỉ định
Kháng sinh chỉ có tác dụng với nhiễm khuẩn, không hiệu quả với virus như COVID-19. Việc lạm dụng kháng sinh không chỉ gây kháng thuốc mà còn làm tăng nguy cơ tác dụng phụ như rối loạn tiêu hóa, dị ứng. Thuốc corticoid có tác dụng chống viêm mạnh nhưng nếu dùng sai cách hoặc không đúng liều lượng có thể gây ức chế miễn dịch, làm bệnh nặng thêm hoặc kéo dài thời gian phục hồi. Việc sử dụng các thuốc này phải do bác sĩ chỉ định dựa trên tình trạng thực tế.
Dùng thuốc quá liều vì lo lắng
Nhiều người khi thấy triệu chứng đau họng không giảm hoặc lo sợ bệnh nặng, tự ý tăng liều thuốc hoặc dùng thuốc thường xuyên hơn so với chỉ dẫn. Đây là sai lầm nghiêm trọng, đặc biệt với các thuốc giảm đau, hạ sốt như paracetamol, có thể gây tổn thương gan cấp hoặc các phản ứng phụ nguy hiểm khác. Luôn tuân thủ liều dùng và thời gian điều trị theo hướng dẫn của nhà sản xuất hoặc bác sĩ.
Tin vào mẹo truyền miệng không có cơ sở khoa học
Trong mùa dịch, rất nhiều lời khuyên dân gian hoặc mẹo chữa đau họng được lan truyền rộng rãi nhưng chưa được kiểm chứng về hiệu quả và độ an toàn. Việc áp dụng các biện pháp này một cách mù quáng có thể khiến bệnh kéo dài, biến chứng nặng hơn hoặc gây tổn thương niêm mạc họng. Người bệnh nên ưu tiên sử dụng các phương pháp điều trị đã được nghiên cứu và khuyến cáo, đồng thời hỏi ý kiến chuyên gia y tế khi cần.