Khi bị ho, nhiều người được khuyên nên kiêng các loại hải sản như tôm, cua, ốc… Trong đó, ốc là món ăn quen thuộc nhưng thường bị liệt kê vào danh sách cần tránh mỗi khi viêm họng, cảm cúm hay ho. Tuy nhiên, liệu quan niệm này có thực sự chính xác?
Mục lục
1. Bị ho có nên ăn ốc không?
Trên thực tế, ốc là thực phẩm giàu dinh dưỡng, cung cấp protein, vitamin nhóm B, cùng nhiều khoáng chất như sắt, magie, kẽm và phốt pho. Một số loại ốc như ốc nhồi còn được dùng trong y học cổ truyền để hỗ trợ tiêu viêm, bổ phổi. Vì vậy, về mặt dinh dưỡng, ốc là món ăn có lợi cho sức khỏe nếu được chế biến đúng cách.
Tuy nhiên, theo Đông y, ốc có tính hàn (lạnh), dễ gây kích ứng niêm mạc họng, đặc biệt với người đang ho có đờm, ho do cảm lạnh, viêm họng nặng hoặc cơ thể suy yếu. Ngoài ra, nếu ốc không được sơ chế và nấu kỹ, nguy cơ nhiễm ký sinh trùng hoặc gây rối loạn tiêu hóa cũng có thể làm cho tình trạng sức khỏe trở nên tồi tệ hơn.
Do đó, người bị ho nên hạn chế ăn ốc trong các trường hợp sau:
- Ho có đờm, cảm lạnh, viêm họng cấp tính.
- Cơ địa dễ dị ứng hoặc từng có phản ứng với hải sản.
- Trẻ nhỏ, người cao tuổi, hoặc người có hệ tiêu hóa yếu.
Ngược lại, nếu bạn bị ho khan nhẹ do khô họng, dị ứng nhẹ, hoặc đang trong giai đoạn hồi phục, không sốt và sức khỏe ổn định, thì vẫn có thể ăn ốc với điều kiện:
- Chọn loại ốc tươi, sạch, ngâm kỹ để loại bỏ tạp chất.
- Nấu chín hoàn toàn, tránh ăn sống hoặc nấu tái.
- Kết hợp với các gia vị ấm như gừng, sả, lá chanh để cân bằng tính hàn.
- Ăn lượng vừa phải, không ăn khi còn nguội hoặc để qua đêm.
2. Gợi ý chế độ ăn phù hợp cho người đang bị ho
Chế độ ăn đóng vai trò không nhỏ trong việc hỗ trợ điều trị và rút ngắn thời gian hồi phục khi bị ho. Nhiều người thường chỉ chú ý đến thuốc mà quên rằng những gì mình ăn hàng ngày có thể giúp làm dịu cổ họng, giảm viêm và tăng cường sức đề kháng hoặc ngược lại, khiến tình trạng ho trở nên nặng hơn. Dưới đây là những nhóm thực phẩm mà người đang bị ho nên ưu tiên và những loại thực phẩm cần tránh, kèm theo lời giải thích cụ thể cho từng lựa chọn.
1. Nhóm thực phẩm nên ưu tiên
Khi bị ho, nhất là ho kèm đau họng hoặc có đờm, cổ họng thường trong tình trạng viêm, dễ bị kích thích và nhạy cảm với nhiệt độ cũng như các loại thực phẩm có tính chất “kích ứng”. Việc lựa chọn các món ăn ấm, dễ tiêu, giàu dinh dưỡng và chứa các thành phần chống viêm tự nhiên là điều rất cần thiết.
Thức ăn ấm nóng, mềm và dễ tiêu
Các món ăn được chế biến ở dạng mềm như cháo, súp, canh, bún hoặc mì nước thường dễ ăn, dễ tiêu và không gây ma sát hay tổn thương thêm vùng niêm mạc họng đang viêm. Ngoài ra, nhiệt độ ấm còn giúp làm dịu cổ họng, giảm cảm giác đau rát và hỗ trợ làm loãng đờm nếu có.
Ví dụ, một bát cháo gà nấu với hành tía tô không chỉ cung cấp đầy đủ năng lượng và protein cần thiết mà còn có đặc tính giữ ấm và hỗ trợ giải cảm nhẹ. Các loại canh rau củ như canh rau ngót thịt bằm, canh bí đỏ, hay súp cà rốt gừng đều là lựa chọn tốt vì chúng vừa bổ sung vitamin, vừa dễ tiêu hóa.
Rau xanh và trái cây giàu vitamin C
Vitamin C có khả năng tăng cường miễn dịch, giúp cơ thể chống lại tác nhân gây bệnh, đồng thời thúc đẩy quá trình hồi phục tổn thương niêm mạc họng. Các loại trái cây như cam, quýt, bưởi, ổi, kiwi, hoặc dâu tây đều rất giàu vitamin C và các chất chống oxy hóa.
Tuy nhiên, cần lưu ý rằng nên ăn các loại trái cây này ở dạng tươi, không quá lạnh và tránh những quả có vị quá chua gây kích ứng thêm cổ họng. Nếu có thể, hãy ép lấy nước và để ở nhiệt độ phòng hoặc làm ấm nhẹ trước khi uống.
Uống nhiều nước, đặc biệt là nước ấm
Duy trì lượng nước đầy đủ trong cơ thể sẽ giúp làm loãng đờm, giữ cho niêm mạc họng không bị khô và giảm cảm giác ngứa họng, một trong những nguyên nhân khiến cơn ho kéo dài. Ngoài nước lọc, người bệnh có thể uống nước ấm pha mật ong và chanh, trà gừng, hoặc nước ép lê ấm, những loại thức uống có tác dụng chống viêm, kháng khuẩn nhẹ và hỗ trợ làm dịu cổ họng.
Một lưu ý quan trọng là cần tránh uống nước quá lạnh, vì có thể gây co thắt các mạch máu tại vùng họng và làm nặng thêm tình trạng viêm.
2. Nhóm thực phẩm nên tránh
Bên cạnh những thực phẩm tốt cho người bị ho, cũng có không ít món ăn tưởng chừng vô hại nhưng lại khiến cơn ho dai dẳng hơn, thậm chí trở thành mãn tính nếu sử dụng thường xuyên trong giai đoạn đang bệnh.
Thực phẩm lạnh, nước đá
Thói quen uống nước đá hoặc ăn các món lạnh như kem, sữa chua để tủ lạnh là điều nên tránh hoàn toàn khi bị ho. Đặc biệt là trong những trường hợp ho do cảm lạnh hoặc ho kèm viêm họng, việc tiếp xúc với nhiệt độ lạnh có thể khiến niêm mạc cổ họng bị tổn thương thêm, dẫn đến ho kéo dài, thậm chí viêm amidan.
Thức ăn chiên rán, nhiều dầu mỡ
Các món chiên như gà rán, khoai tây chiên, hoặc các loại đồ ăn nhanh thường có lượng dầu cao, khó tiêu hóa và có thể gây nóng trong người. Khi ăn quá nhiều dầu mỡ, cơ thể sẽ sản sinh nhiều đờm hơn, khiến cổ họng khó chịu và kích thích ho nhiều hơn. Ngoài ra, thực phẩm chiên rán còn có khả năng làm tăng nguy cơ trào ngược dạ dày, một trong những nguyên nhân gây ho kéo dài ít người để ý.
Gia vị cay nóng và thực phẩm nặng mùi
Ớt, tiêu, mù tạt và các món ăn nêm nhiều gia vị cay nóng thường gây kích thích mạnh vùng cổ họng. Trong khi một số người có thể cảm thấy “thông cổ” ngay sau khi ăn cay, thì thực tế, các loại gia vị này dễ khiến cổ họng bị rát, khô và nặng tiếng ho hơn về sau. Tình trạng này càng rõ rệt với những người có nền tảng viêm họng mãn tính hoặc hệ miễn dịch yếu.
Đường tinh luyện và đồ uống có gas
Các loại nước ngọt có gas, bánh kẹo, hoặc món ăn chứa nhiều đường không chỉ làm tăng sinh đờm mà còn ức chế hoạt động của hệ miễn dịch. Đường tinh luyện còn được chứng minh có thể gây viêm nhẹ trong cơ thể nếu tiêu thụ với số lượng lớn, không hề có lợi cho người đang điều trị ho. Bên cạnh đó, nước ngọt có gas còn dễ gây ợ nóng, trào ngược, yếu tố nguy cơ cao đối với ho kéo dài.
3. Gợi ý thực đơn trong ngày cho người đang bị ho
Dưới đây là một ví dụ thực đơn một ngày dành cho người đang trong giai đoạn điều trị ho. Thực đơn này mang tính chất tham khảo, có thể điều chỉnh tùy khẩu vị và mức độ ho của mỗi người.
Bữa sáng:
- Cháo gà nấu hành và tía tô, dùng nóng
- Một ly nước ấm pha mật ong và vài giọt nước cốt chanh
Bữa trưa:
- Cơm trắng mềm
- Canh rau ngót nấu thịt nạc băm
- Một ít cà rốt luộc hoặc hấp
- Tráng miệng với vài lát cam hoặc đu đủ chín
Bữa xế chiều:
- Một cốc nước ép lê ấm hoặc trà gừng
- Một lát bánh mì mềm nếu đói bụng
Bữa tối:
- Súp bí đỏ nấu nhạt, thêm chút gừng nếu thích
- Cháo trắng nấu loãng, ăn cùng trứng gà hấp
- Một ly trà hoa cúc ấm hoặc sữa ấm trước khi ngủ khoảng 1 giờ
Như vậy, chúng ta không nhất thiết phải kiêng hoàn toàn ốc khi bị ho, nhưng nên cân nhắc tùy theo nguyên nhân gây ho, thể trạng cá nhân và cách chế biến món ăn. Trong nhiều trường hợp, nếu cơ thể khỏe mạnh và không có dấu hiệu kích ứng, ăn ốc đúng cách vẫn có thể giúp bổ sung dưỡng chất cần thiết. Tuy nhiên, nếu ho kéo dài, có đờm nhiều, mệt mỏi hoặc sốt cao, tốt nhất nên tạm dừng món này cho đến khi hồi phục hoàn toàn.