Cảm giác vướng đờm ở cổ là một triệu chứng hô hấp nhỏ nhưng lại gây nhiều phiền toái trong sinh hoạt hằng ngày. Không ít người thường xuyên phải khạc nhổ, đằng hắng hoặc cảm thấy khó chịu kéo dài, thậm chí lo lắng liệu có phải bệnh nghiêm trọng. Trên thực tế, nguyên nhân có thể rất đa dạng, từ viêm họng thông thường đến những vấn đề sức khỏe cần được chú ý. Hiểu rõ tình trạng này sẽ giúp mỗi người có cách xử lý đúng và kịp thời.
Mục lục
1. Triệu chứng điển hình khi bị vướng đờm ở cổ họng
Khi bị vướng đờm, nhiều người có cảm giác như có thứ gì đó mắc kẹt trong cổ họng. Dù cố gắng nuốt nước bọt hay uống nước thì cảm giác này vẫn không hết hẳn, gây khó chịu suốt cả ngày.
Một số biểu hiện thường gặp:
- Thường xuyên phải khạc nhổ hoặc đằng hắng để mong làm sạch cổ họng.
- Họng hay bị ngứa, khô hoặc rát nhẹ, đặc biệt vào buổi sáng sau khi ngủ dậy.
- Đôi khi kèm theo ho kéo dài, khó nuốt thức ăn hoặc cảm giác nặng cổ họng.
- Hơi thở có mùi khó chịu nếu đờm tích tụ lâu ngày hoặc do viêm nhiễm trong đường hô hấp.
Những triệu chứng này có thể xuất hiện đơn lẻ hoặc cùng lúc, mức độ nặng nhẹ tùy vào nguyên nhân gây ra tình trạng vướng đờm.
2. Nguyên nhân thường gặp
Việc cảm thấy vướng đờm trong cổ họng thực chất chỉ là một triệu chứng và nguyên nhân phía sau có thể rất đa dạng. Có những nguyên nhân hoàn toàn lành tính, dễ xử lý tại nhà, nhưng cũng có những nguyên nhân tiềm ẩn bệnh lý cần được chẩn đoán sớm. Dưới đây là những nhóm nguyên nhân thường gặp được chia theo mức độ phổ biến và mức độ cần cảnh giác.
2.1. Nguyên nhân phổ biến, thường gặp
Đây là nhóm nguyên nhân chiếm phần lớn các trường hợp. Thường không quá nguy hiểm và có thể cải thiện bằng thay đổi sinh hoạt hoặc điều trị ngắn hạn.
Viêm họng, cảm lạnh, cúm
Khi bị nhiễm virus đường hô hấp, niêm mạc họng sẽ tăng tiết dịch nhầy để chống lại tác nhân gây bệnh. Dịch này tích tụ trong cổ họng và tạo cảm giác vướng, dính. Thường đi kèm đau rát họng, sốt nhẹ, hắt hơi hoặc ho.
Viêm xoang, viêm amidan
- Với viêm xoang: dịch mũi thường chảy ngược xuống họng (hiện tượng dịch mũi sau), khiến người bệnh liên tục phải khạc nhổ.
- Với viêm amidan: amidan sưng đỏ, nhiều mủ trắng, vừa gây đau họng vừa làm tăng tiết đờm đặc.
Trào ngược dạ dày – thực quản (GERD)
Đây là nguyên nhân nhiều người ít ngờ đến. Axit từ dạ dày trào ngược lên họng gây kích ứng, làm cổ họng tiết nhiều dịch nhầy để “bảo vệ”. Người bệnh thường thấy nóng rát ở ngực, ợ chua, ợ hơi, khàn tiếng vào buổi sáng.
Dị ứng
Tiếp xúc với phấn hoa, lông thú, nấm mốc hoặc bụi bẩn có thể kích thích cơ thể phản ứng bằng cách tiết thêm dịch nhầy. Người bệnh còn có thể hắt hơi liên tục, chảy nước mũi trong và ngứa mắt, ngứa mũi.
2.2. Nguyên nhân từ thói quen và môi trường sống
Một số thói quen hằng ngày hoặc điều kiện sinh hoạt có thể khiến cổ họng thường xuyên có đờm, ngay cả khi không mắc bệnh hô hấp.
- Uống ít nước: Khi cơ thể thiếu nước, dịch nhầy trở nên đặc hơn, khó lưu thông, dễ bám vào thành họng.
- Không khí khô hoặc làm việc trong phòng điều hòa lâu: Họng bị khô, gây khó chịu và dễ hình thành đờm đặc.
- Hút thuốc lá hoặc thường xuyên hít khói thuốc: Khói thuốc kích thích niêm mạc hô hấp, làm tăng tiết dịch, đồng thời chứa nhiều độc tố gây hại.
- Ăn uống nhiều đồ cay, chua, nhiều dầu mỡ, rượu bia: Những loại thực phẩm này có thể làm tăng nguy cơ trào ngược hoặc gây kích thích cổ họng.
- Tiếp xúc với bụi, hóa chất, ô nhiễm: Người làm việc trong môi trường công nghiệp, xây dựng hoặc thành phố nhiều khói bụi thường xuyên bị vướng đờm.
2.3. Nguyên nhân cần cảnh giác hơn
Dù ít gặp hơn, nhưng đây là những nguyên nhân người bệnh không nên bỏ qua.
Polyp hoặc khối u lành tính ở họng, thanh quản
Polyp nhỏ có thể chỉ gây khàn tiếng hoặc vướng nhẹ, nhưng nếu để lâu có thể to dần và gây khó nuốt, khó thở.
Bệnh hô hấp mạn tính
- Viêm phế quản mạn tính: thường gặp ở người hút thuốc lá lâu năm, kèm ho khạc đờm mỗi sáng.
- Hen suyễn: đờm nhớt, khó thở, thở khò khè.
- Bệnh phổi tắc nghẽn mạn tính (COPD): thường có nhiều đờm, khó thở tăng dần theo thời gian.
Ung thư vòm họng, ung thư thanh quản
Đây là nguyên nhân hiếm gặp nhưng cần đặc biệt cảnh giác. Ngoài cảm giác vướng đờm kéo dài, người bệnh có thể thấy khàn tiếng, nuốt nghẹn, nổi hạch cổ, ho ra máu hoặc sụt cân nhanh. Phát hiện sớm giúp tăng hiệu quả điều trị đáng kể.
Nhìn chung, phần lớn nguyên nhân gây vướng đờm ở cổ họng là lành tính. Tuy nhiên, nếu triệu chứng kéo dài hoặc có biểu hiện bất thường đi kèm, người bệnh nên đi khám để được chẩn đoán chính xác.
3. Khi nào nên đi khám bác sĩ?
Không phải lúc nào cảm giác vướng đờm ở cổ họng cũng nguy hiểm. Nhiều trường hợp chỉ do viêm nhẹ hoặc thói quen sinh hoạt chưa tốt. Tuy nhiên, nếu tình trạng kéo dài hoặc kèm theo những dấu hiệu bất thường, bạn nên đi khám để tìm ra nguyên nhân chính xác.
Các dấu hiệu cần lưu ý:
- Đờm vướng liên tục trên 2-3 tuần mà không thuyên giảm.
- Khó nuốt hoặc nuốt đau, ngay cả với thức ăn mềm hoặc nước.
- Thường xuyên khàn tiếng, mất tiếng, đặc biệt nếu kéo dài hơn 2 tuần.
- Ho ra máu hoặc đờm có mùi hôi nặng.
- Cảm giác nghẹn, nặng ở cổ họng kèm sụt cân không rõ nguyên nhân.
Vì sao cần đi khám sớm?
- Giúp phát hiện sớm các bệnh lý hô hấp hoặc tiêu hóa mạn tính.
- Tránh để triệu chứng kéo dài gây mệt mỏi, mất ngủ, ảnh hưởng đến chất lượng sống.
- Loại trừ nguy cơ các bệnh nặng như polyp, khối u hoặc ung thư vòm họng.
Việc thăm khám sớm không chỉ giúp yên tâm hơn mà còn tăng khả năng điều trị hiệu quả, tránh để bệnh tiến triển nặng.
4. Cách xử lý và cải thiện tại nhà
Hầu hết các trường hợp vướng đờm ở cổ họng có thể cải thiện bằng cách thay đổi thói quen sinh hoạt và áp dụng một số biện pháp đơn giản tại nhà. Những cách này vừa giúp giảm khó chịu, vừa hạn chế tình trạng tái phát.
4.1. Thay đổi thói quen sinh hoạt
- Uống đủ nước mỗi ngày: Nước giúp làm loãng dịch nhầy, giúp đờm dễ di chuyển và tống ra ngoài hơn. Ưu tiên uống nước ấm thay vì nước lạnh.
- Hạn chế thuốc lá, rượu bia, cà phê: Đây là những yếu tố khiến cổ họng bị khô, kích ứng và tăng tiết dịch nhầy.
- Ăn uống lành mạnh: Giảm bớt đồ cay, chua, chiên rán nhiều dầu mỡ. Bổ sung rau xanh, trái cây giàu vitamin C để tăng sức đề kháng.
- Ngủ đủ giấc, hạn chế thức khuya: Cơ thể được nghỉ ngơi đầy đủ sẽ có khả năng chống lại viêm nhiễm tốt hơn, từ đó giảm nguy cơ bị vướng đờm kéo dài.
4.2. Mẹo giảm vướng đờm đơn giản tại nhà
- Súc họng bằng nước muối ấm: Có tác dụng sát khuẩn nhẹ, giảm viêm, làm sạch chất nhầy bám trong cổ họng.
- Xông hơi hoặc dùng máy tạo ẩm: Không khí ẩm giúp đường thở bớt khô, làm loãng dịch nhầy. Có thể xông hơi bằng nước nóng pha tinh dầu bạc hà, sả hoặc gừng.
- Uống trà gừng, mật ong, chanh ấm: Gừng và mật ong có tính kháng khuẩn nhẹ, chanh giàu vitamin C. Uống nước ấm pha những nguyên liệu này vừa làm dịu cổ họng, vừa giảm cảm giác vướng.
- Thay đổi tư thế hoặc vận động nhẹ: Khi có nhiều đờm, có thể nằm nghiêng hoặc ngồi thẳng để đờm dễ thoát ra. Vỗ nhẹ lưng (đặc biệt với trẻ nhỏ) cũng giúp long đờm tốt hơn.
4.3. Khi nào có thể dùng thuốc
Trong nhiều trường hợp, chỉ cần áp dụng các biện pháp trên là đủ. Tuy nhiên, nếu triệu chứng kéo dài, có thể dùng thuốc hỗ trợ theo chỉ định của bác sĩ:
- Thuốc long đờm hoặc siro giảm ho: Giúp loãng dịch nhầy và dễ khạc ra ngoài hơn. Không nên tự ý dùng kéo dài mà không hỏi ý kiến bác sĩ.
- Thuốc kháng acid hoặc ức chế tiết acid: Thường dùng khi nguyên nhân do trào ngược dạ dày – thực quản.
- Thuốc chống dị ứng (kháng histamin): Áp dụng khi tình trạng vướng đờm liên quan đến dị ứng theo mùa hoặc dị nguyên trong môi trường.
Những biện pháp tại nhà này thường giúp cải thiện rõ rệt sau vài ngày đến một tuần. Tuy nhiên, nếu đờm vẫn vướng kéo dài hoặc có kèm triệu chứng bất thường như khó nuốt, ho ra máu, bạn nên đến cơ sở y tế để được kiểm tra kỹ hơn.