Cổ họng cứ vướng đờm, khó thở, khạc mãi không hết? Đây không chỉ là cảm giác gây khó chịu mà còn khiến bạn lo lắng không biết mình có đang mắc bệnh gì nghiêm trọng không. Trên thực tế, nhiều người gặp tình trạng này kéo dài nhưng lại chưa biết cách xác định nguyên nhân. Trong bài viết này, chúng ta sẽ cùng tìm hiểu những lý do phổ biến khiến cổ họng nhiều đờm, gây nghẹn và khó thở để từ đó có hướng xử trí đúng đắn, kịp thời.
Mục lục
1. Tại sao cổ họng có nhiều đờm gây khó thở?
Cổ họng có nhiều đờm gây khó thở là do chất nhầy (đờm) tích tụ quá mức trong đường hô hấp, làm cản trở luồng không khí đi vào phổi. Đờm là sản phẩm của phản ứng viêm khi cơ thể đối phó với tác nhân gây hại như vi khuẩn, virus, dị ứng hoặc kích ứng từ khói bụi. Khi lượng đờm nhiều, nó có thể bám dày ở vùng cổ họng, khí quản, thậm chí lan xuống phế quản, khiến người bệnh có cảm giác nghẹn, nặng ngực và phải cố gắng thở sâu.
Ngoài ra, nếu đờm đặc và khó tống ra ngoài, nó sẽ dễ gây tắc nghẽn cục bộ trong đường thở, khiến người bệnh phải thở gấp hoặc có cảm giác hụt hơi. Trường hợp nặng hơn như hen suyễn, viêm phế quản hay trào ngược axit cũng khiến đờm sinh ra liên tục, làm tình trạng khó thở trở nên trầm trọng hơn. Vì vậy, đờm không chỉ gây khó chịu mà còn có thể ảnh hưởng đến khả năng hô hấp nếu không được xử lý đúng cách.
2. Cảm giác có đờm, nghẹn cổ họng, khó thở là dấu hiệu bệnh gì?
Cảm giác cổ họng vướng đờm, phải khạc liên tục, kèm theo khó thở có thể là biểu hiện của nhiều vấn đề về đường hô hấp hoặc tiêu hóa. Dưới đây là các nguyên nhân phổ biến nhất:
1. Viêm họng, viêm amidan
- Niêm mạc họng bị viêm sẽ tiết ra nhiều đờm để bảo vệ, gây cảm giác nghẹn, vướng víu.
- Nếu viêm lan rộng, có thể làm hẹp đường thở, gây khó thở nhẹ.
2. Viêm xoang chảy dịch xuống họng
- Dịch mủ từ xoang chảy ngược xuống gây tích đờm ở cổ.
- Người bệnh thường có cảm giác vướng đờm vào buổi sáng, kèm đau đầu, nghẹt mũi.
3. Viêm phế quản hoặc hen phế quản
- Làm tăng tiết chất nhầy ở đường thở dưới.
- Hen gây co thắt phế quản, đờm đặc khó khạc khiến người bệnh khó thở, thở khò khè.
4. Trào ngược dạ dày thực quản (GERD)
- Axit dạ dày trào lên gây kích ứng vùng hầu họng, dẫn đến tăng tiết đờm và gây khó thở, đặc biệt về đêm.
5. Dị ứng đường hô hấp
- Phản ứng với bụi, lông thú, phấn hoa có thể làm niêm mạc sưng nề và tiết nhiều đờm.
- Đặc biệt thường gặp ở người có cơ địa dị ứng hoặc tiền sử hen.
6. Bệnh phổi tắc nghẽn mạn tính (COPD)
- Đặc trưng bởi đờm nhiều, ho kéo dài và khó thở tăng dần theo thời gian.
- Thường gặp ở người lớn tuổi, có tiền sử hút thuốc lá lâu năm.
7. Nhiễm trùng hô hấp (cúm, viêm phổi, COVID-19)
- Giai đoạn đầu có thể xuất hiện đờm, nghẹt cổ, ho và khó thở.
- Cần theo dõi kỹ nếu có sốt, đau người hoặc khó thở tăng dần.
Tóm lại: Nếu bạn thường xuyên cảm thấy nghẹn đờm và khó thở, đừng chỉ nghĩ đơn giản là “do lạnh hay ho”. Đây có thể là dấu hiệu cảnh báo sớm của nhiều bệnh lý nghiêm trọng và cần được chẩn đoán đúng để điều trị kịp thời.
3. Các xét nghiệm chẩn đoán bệnh
Khi các biểu hiện trở nên dai dẳng hoặc nặng dần, bác sĩ sẽ chỉ định một số kiểm tra chuyên sâu để xác định rõ nguyên nhân:
Nội soi tai mũi họng: Giúp phát hiện viêm xoang, viêm họng mạn, polyp mũi, tổn thương thanh quản… gây đờm nghẹn và khó thở.
Chụp X-quang phổi: Đánh giá tình trạng viêm phổi, lao, u phổi hoặc COPD, những bệnh lý dễ bị bỏ sót nếu chỉ khám ngoài.
Đo chức năng hô hấp: Rất cần thiết trong chẩn đoán hen phế quản và bệnh phổi tắc nghẽn mạn tính (COPD).
Kiểm tra mức độ tắc nghẽn đường thở, khả năng thông khí của phổi.
Xét nghiệm đờm: Xác định có nhiễm vi khuẩn, virus hay nấm không. Trong một số trường hợp, có thể kiểm tra tế bào bất thường nếu nghi ngờ lao hoặc ung thư phổi.
Nếu tình trạng đờm nghẹn cổ, khó thở gây ra mệt mỏi, mất ngủ hoặc kéo dài trên 1-2 tuần mà không thuyên giảm, đừng chỉ tự xử lý bằng thuốc ho hay mẹo dân gian. Việc đánh giá đúng nguyên nhân, dù là nhẹ hay nặng sẽ giúp bạn tránh được các biến chứng nguy hiểm và tìm đúng hướng điều trị hiệu quả.
4. Giải pháp làm giảm đờm và cải thiện khó thở
Khi bị đờm nhiều kèm theo cảm giác khó thở, việc xử lý kịp thời và đúng cách sẽ giúp người bệnh dễ chịu hơn, đồng thời ngăn ngừa các biến chứng nguy hiểm. Tùy theo nguyên nhân và mức độ, có thể áp dụng các biện pháp tại nhà hoặc cần đến điều trị y tế chuyên sâu.
4.1. Biện pháp xử lý tại nhà
Uống nước ấm, xông hơi, súc miệng nước muối
- Uống đủ nước, đặc biệt là nước ấm, giúp làm loãng dịch nhầy, từ đó hỗ trợ quá trình tống đờm ra ngoài dễ dàng hơn.
- Xông hơi bằng nước nóng có thể giúp làm thông mũi họng, giảm tắc nghẽn và làm dịu lớp niêm mạc bị kích thích. Có thể thêm tinh dầu khuynh diệp hoặc gừng tự nhiên nếu không dị ứng.
- Súc miệng bằng nước muối loãng ấm giúp sát khuẩn họng, hỗ trợ giảm đờm và ngăn ngừa nhiễm trùng thứ phát.
Sử dụng gối cao khi ngủ
Việc nâng cao phần đầu khi ngủ giúp ngăn đờm không trào ngược hoặc tích tụ ở cổ họng, từ đó giảm ho và khó thở về đêm. Đây là biện pháp đơn giản nhưng rất hiệu quả cho người thường xuyên bị đờm khi nằm.
Tập thở sâu và đều
Khi bị khó thở nên cố gắng thở chậm và sâu giúp cải thiện chức năng hô hấp, tăng thông khí và hỗ trợ làm sạch đường thở.
Dùng siro long đờm, thuốc không kê đơn (theo hướng dẫn)
Các loại siro long đờm hoặc thuốc không kê đơn như acetylcysteine, ambroxol, guaifenesin… có thể được sử dụng trong trường hợp đờm nhiều, không có dấu hiệu nhiễm khuẩn.
Tuy nhiên, cần đọc kỹ hướng dẫn sử dụng và tham khảo ý kiến dược sĩ hoặc bác sĩ nếu có bệnh nền hoặc đang sử dụng thuốc điều trị khác.
4.2. Khi nào cần dùng thuốc kê đơn hoặc điều trị chuyên sâu?
Trường hợp nhiễm khuẩn
Nếu đờm có màu vàng đậm, xanh lá hoặc kèm theo sốt, đau ngực, mệt mỏi nhiều… có thể là dấu hiệu của nhiễm khuẩn hô hấp như viêm phế quản hoặc viêm phổi.
Trong những trường hợp này, người bệnh cần được khám bác sĩ để được chỉ định kháng sinh hoặc thuốc điều trị phù hợp.
Điều trị hen hoặc bệnh phổi tắc nghẽn mạn tính (COPD)
Đối với những bệnh nhân bị hen phế quản hoặc COPD, đờm là biểu hiện thường gặp do tăng tiết chất nhầy mãn tính.
Việc điều trị cần phối hợp thuốc giãn phế quản, corticosteroid dạng xịt và các phương pháp hỗ trợ khác theo phác đồ chuyên khoa hô hấp.
Điều trị trào ngược axit dạ dày (GERD)
Ở một số người, đờm mạn tính và ho kéo dài có thể bắt nguồn từ trào ngược axit từ dạ dày lên họng. Việc xử lý trong trường hợp này bao gồm điều chỉnh chế độ ăn uống, thay đổi lối sống và dùng thuốc chống trào ngược (như thuốc ức chế bơm proton PPI) theo chỉ định bác sĩ chuyên khoa tiêu hóa.
5. Những sai lầm khi gặp tình trạng này có thể khiến bệnh nặng hơn
Khi bị đờm ở cổ họng kèm khó thở, nhiều người thường có những phản ứng xử lý theo thói quen, nhưng không phải lúc nào cũng đúng. Một số hành động tưởng như vô hại lại có thể khiến tình trạng trở nên nghiêm trọng hơn nếu không hiểu rõ nguyên nhân và cách điều trị phù hợp.
Nhịn ho, không khạc đờm ra ngoài
Đây là một sai lầm phổ biến. Nhiều người cho rằng ho và khạc đờm là biểu hiện xấu, nên cố gắng nhịn để tránh làm phiền người xung quanh hoặc vì ngại. Tuy nhiên, đờm chính là chất nhầy do cơ thể tạo ra để bao bọc và tống xuất vi khuẩn, virus, bụi bẩn ra khỏi đường hô hấp.
Việc nhịn ho hoặc không khạc đờm ra ngoài khiến dịch nhầy ứ đọng lại trong họng và phổi, làm tăng nguy cơ nhiễm khuẩn và biến chứng nặng hơn như viêm phế quản, viêm phổi.
Tự ý dùng kháng sinh
Kháng sinh chỉ có tác dụng với vi khuẩn, không có hiệu quả với virus, nguyên nhân phổ biến nhất gây ho và đờm trong các bệnh viêm đường hô hấp trên.
Việc tự ý dùng kháng sinh không chỉ không giúp cải thiện tình trạng mà còn dẫn đến kháng thuốc, rối loạn tiêu hóa, ảnh hưởng đến hệ vi sinh đường ruột và thậm chí che lấp triệu chứng khiến bác sĩ khó chẩn đoán đúng bệnh. Kháng sinh chỉ nên được sử dụng khi có chỉ định từ bác sĩ sau khi đã xác định rõ nguyên nhân gây bệnh.
Dùng thuốc giảm ho khi đang có nhiều đờm
Thuốc giảm ho có thể làm mất phản xạ ho – vốn là cơ chế tự nhiên để cơ thể loại bỏ đờm ra ngoài. Việc sử dụng thuốc giảm ho không đúng lúc, đặc biệt khi đờm đang đặc và nhiều, sẽ khiến dịch nhầy tích tụ, gây tắc nghẽn đường thở và tăng nguy cơ nhiễm trùng.
Nếu bắt buộc dùng, chỉ nên dùng thuốc giảm ho khi đã loại bỏ được phần lớn đờm hoặc theo chỉ định của bác sĩ trong các trường hợp đặc biệt.
Không đi khám sớm khi khó thở tăng
Khó thở không chỉ là triệu chứng khó chịu mà còn có thể là dấu hiệu cảnh báo các bệnh lý nghiêm trọng như hen suyễn, viêm phổi, tràn dịch màng phổi hoặc suy hô hấp.
Việc chủ quan, tự điều trị kéo dài hoặc trì hoãn việc khám chuyên khoa khiến bệnh tiến triển nặng, việc điều trị trở nên phức tạp hơn và có thể đe dọa đến tính mạng nếu không xử lý kịp thời.
Tình trạng cổ họng nhiều đờm gây khó thở không nên xem nhẹ, vì có thể là dấu hiệu của nhiều bệnh lý tiềm ẩn. Việc nhận biết đúng nguyên nhân và xử lý sớm sẽ giúp phòng tránh biến chứng nguy hiểm. Hãy lắng nghe cơ thể, đừng tự ý điều trị nếu triệu chứng kéo dài. Thăm khám đúng lúc là cách bảo vệ sức khỏe hô hấp hiệu quả nhất.