Đau họng là triệu chứng khó chịu thường gặp khi thời tiết thay đổi, cảm lạnh, hoặc do viêm nhiễm vùng hầu họng. Ngoài việc nghỉ ngơi và điều trị đúng cách, chế độ ăn uống đóng vai trò quan trọng giúp cải thiện tình trạng đau rát, sưng viêm. Vậy khi bị đau họng, nên ăn gì và kiêng gì để mau chóng hồi phục? Bài viết dưới đây sẽ giúp bạn giải đáp rõ ràng.
Mục lục
1. Những loại thực phẩm nên ăn khi bị đau họng
Khi bị đau họng, việc lựa chọn thực phẩm phù hợp không chỉ giúp làm dịu cảm giác khó chịu, mà còn hỗ trợ tăng cường sức đề kháng và rút ngắn thời gian hồi phục. Dưới đây là ba nhóm thực phẩm nên ưu tiên sử dụng:
1. Nhóm thực phẩm làm dịu cổ họng và giảm viêm
Đây là các món ăn có tính chất ấm, mềm, giàu độ ẩm, giúp làm dịu niêm mạc cổ họng đang bị tổn thương và giảm cảm giác đau rát:
Cháo, súp ấm:
Cháo loãng hoặc súp gà ấm không chỉ dễ nuốt, mà còn cung cấp năng lượng, nước và muối khoáng cần thiết cho cơ thể khi đang mệt mỏi. Súp gà còn được chứng minh có tác dụng chống viêm nhẹ và hỗ trợ giảm triệu chứng cảm cúm.
Nước chanh mật ong ấm:
Mật ong có đặc tính kháng khuẩn, làm dịu cổ họng hiệu quả, trong khi vitamin C trong chanh hỗ trợ hệ miễn dịch. Nên uống khi nước chỉ còn hơi ấm để tránh làm tổn thương niêm mạc.
Trà thảo mộc (gừng, cam thảo, húng chanh):
- Gừng: Kháng viêm, kháng khuẩn, giảm đau rát họng và hỗ trợ làm ấm cơ thể.
- Cam thảo: Có tác dụng giảm ho, tiêu đờm và làm dịu họng trong Đông y.
- Húng chanh (tần dày lá): Dùng phổ biến trong dân gian để trị ho, tiêu viêm.
2. Nhóm thực phẩm bổ sung sức đề kháng, giúp mau khỏi
Khi bị đau họng, hệ miễn dịch thường suy yếu. Những thực phẩm giàu vitamin, khoáng chất và các hoạt chất chống oxy hóa sẽ giúp cơ thể phục hồi nhanh hơn:
Trái cây giàu vitamin C:
Cam, quýt, bưởi, kiwi, dâu tây là nguồn cung cấp vitamin C tuyệt vời, giúp tăng sức đề kháng và rút ngắn thời gian viêm nhiễm. Ưu tiên ăn ở nhiệt độ phòng, hạn chế dùng lạnh để tránh kích ứng họng.
Rau xanh đậm màu:
Cải bó xôi, bông cải xanh, rau chân vịt chứa nhiều vitamin A, C, E cùng chất chống oxy hóa giúp phục hồi niêm mạc bị tổn thương và tăng cường hàng rào miễn dịch tự nhiên.
Tỏi, nghệ:
- Tỏi: Có chứa allicin – hoạt chất kháng khuẩn, kháng virus hiệu quả. Có thể dùng tỏi nướng nhẹ, tỏi hấp hoặc nấu chung với cháo.
- Nghệ: Chứa curcumin – chất chống viêm mạnh mẽ, có thể dùng pha với sữa ấm hoặc thêm vào món ăn.
3. Nhóm thực phẩm dễ nuốt, ít gây kích ứng niêm mạc họng
Khi cổ họng bị viêm đau, việc ăn uống có thể trở nên khó khăn. Các món ăn mềm, mịn, không cay nóng, không có cạnh sắc hoặc cấu trúc cứng sẽ giúp người bệnh dễ ăn hơn và không làm tổn thương thêm vùng họng:
Trứng hấp (trứng chưng), sữa ấm, khoai lang nghiền:
Đây là những thực phẩm mềm, bổ dưỡng, cung cấp protein và năng lượng cần thiết mà không gây kích ứng họng. Trứng hấp cách thủy với chút dầu ô liu hoặc khoai nghiền mịn là lựa chọn phù hợp.
Nước hầm xương:
Dễ tiêu hóa, chứa nhiều khoáng chất và collagen tự nhiên giúp hỗ trợ miễn dịch và làm dịu cổ họng. Có thể thêm gừng, nghệ hoặc rau củ để tăng giá trị dinh dưỡng.
Sữa chua (không lạnh):
Chứa probiotic hỗ trợ tiêu hóa và tăng sức đề kháng. Dùng ở nhiệt độ thường để tránh kích ứng. Có thể kết hợp với chuối nghiền hoặc yến mạch mềm.
2. Những loại thực phẩm cần kiêng khi bị đau họng
Khi cổ họng đang trong tình trạng viêm nhiễm, lớp niêm mạc rất nhạy cảm và dễ bị tổn thương thêm bởi các yếu tố kích thích từ thực phẩm. Do đó, việc kiêng đúng món ăn sẽ giúp quá trình hồi phục diễn ra nhanh hơn, giảm thiểu biến chứng như ho kéo dài, viêm họng mãn tính.
1. Thực phẩm cứng, giòn, sắc cạnh
Những loại thực phẩm có cấu trúc khô, sắc hoặc dễ vụn cứng có thể khiến niêm mạc họng vốn đang bị viêm bị cọ xát, trầy xước, dẫn đến đau hơn hoặc nhiễm trùng nặng hơn:
Cần tránh:
- Bánh mì khô, đặc biệt là phần viền cứng
- Bim bim/snack giòn
- Các loại hạt rang như hạnh nhân, hạt dẻ, hướng dương
- Bánh quy, ngũ cốc khô
Những loại này không chỉ gây trầy cổ họng khi nuốt, mà còn khiến cổ họng khô rát hơn vì thiếu độ ẩm, làm tăng nguy cơ viêm nặng hơn hoặc lâu khỏi.
2. Đồ ăn cay nóng, nhiều gia vị
Các món ăn cay nóng và chứa nhiều gia vị như ớt tươi, bột ớt, tương ớt, hạt tiêu, mù tạt, sa tế hay các món đậm vị như mì cay, lẩu cay, bún bò cay… đều có thể gây kích ứng nghiêm trọng lên vùng cổ họng đang bị tổn thương.
Khi ăn các thực phẩm này, cảm giác nóng rát ở cổ họng có thể gia tăng rõ rệt, làm tăng mức độ đau và khô họng. Đồng thời, gia vị cay còn kích thích tiết dịch nhiều hơn, khiến người bệnh ho nhiều, thậm chí có nguy cơ làm viêm lan rộng hoặc dẫn đến trào ngược dạ dày, tình trạng có thể khiến ho kéo dài dai dẳng và gây khó chịu kéo dài. Vì vậy, người bị đau họng nên tuyệt đối tránh xa nhóm thực phẩm này để không làm bệnh nặng thêm.
3. Thực phẩm lạnh hoặc quá nóng
Nhiệt độ của món ăn dù là quá lạnh hay quá nóng đều có thể làm tình trạng viêm họng trầm trọng hơn:
Thức ăn quá lạnh thì gây co mạch tại chỗ, làm giảm lưu thông máu đến vùng họng, làm chậm quá trình hồi phục, dễ gây sưng đau hơn. Còn thức nă quá nóng thì có thể làm bỏng niêm mạc họng vốn đang yếu, gây tổn thương sâu hơn, lâu khỏi hơn
Lưu ý: Mọi món ăn và thức uống nên dùng ở nhiệt độ ấm vừa phải, không lạnh, không nóng, dễ nuốt và không gây kích ứng.
4. Thức uống có cồn, caffeine, có gas
Những loại đồ uống như rượu bia, cà phê, trà đậm và nước ngọt có gas đều không phù hợp cho người đang bị viêm họng vì chúng dễ gây mất nước, làm khô niêm mạc và kích thích cổ họng vốn đang sưng viêm.
Cồn và caffeine không chỉ khiến tình trạng đau rát trở nên nghiêm trọng hơn mà còn làm suy giảm hiệu quả của thuốc điều trị, đồng thời làm yếu hệ miễn dịch, khiến bệnh lâu khỏi.
Riêng nước có gas còn gây đầy hơi, ợ nóng và dễ làm trào ngược axit, dẫn đến ho dai dẳng và viêm họng kéo dài. Vì vậy, người bệnh nên tuyệt đối tránh các loại đồ uống này trong suốt quá trình hồi phục.
5. Các món chiên rán, nhiều dầu mỡ
Thực phẩm nhiều dầu mỡ như gà rán, khoai tây chiên, nem rán hay các món xào nhiều dầu thường gây khó tiêu, kích ứng cổ họng và không có lợi cho người đang bị viêm họng. Chúng làm tăng tiết chất nhầy và đờm, khiến tình trạng ho kéo dài và gây cảm giác nghẹn vướng khó chịu.
Bên cạnh đó, các món này đòi hỏi cơ thể phải tiêu hóa nhiều hơn, tiêu tốn năng lượng vốn cần được dành cho việc hồi phục. Việc ăn các món chiên rán khi đang đau họng cũng làm chậm quá trình lành bệnh do làm niêm mạc họng bị kích thích nặng hơn.
Khi bị đau họng, việc lựa chọn thực phẩm phù hợp đóng vai trò rất quan trọng trong quá trình phục hồi. Ngoài ăn uống, đừng quên kết hợp nghỉ ngơi hợp lý, giữ ấm cơ thể và vệ sinh răng miệng sạch sẽ. Nếu các triệu chứng kéo dài nhiều ngày không thuyên giảm hoặc có dấu hiệu bất thường (sốt cao, khó nuốt, nổi hạch…), bạn nên đến cơ sở y tế để được thăm khám kịp thời.