Theo Y học cổ truyền, viêm phế quản được coi là một chứng bệnh liên quan đến sự mất cân bằng chức năng của các tạng Phế, Tỳ và Thận. Mục tiêu của việc điều trị bằng Đông y là khôi phục sự cân bằng này, giúp cơ thể thích nghi với môi trường và chống lại các tác nhân gây bệnh từ bên ngoài. Dưới đây là các bài thuốc cụ thể được dùng cho từng thể bệnh.
1. Các bài thuốc đông y chữa viêm phế quản cấp tính
Thể bệnh này thường do cơ thể bị nhiễm các tác nhân gây bệnh từ môi trường bên ngoài như gió, lạnh hoặc nhiệt.
1.1. Thể phong hàn (Nhiễm lạnh)
Đây là thể bệnh thường gặp khi bị cảm lạnh.
Dấu hiệu: Người bệnh ho có đờm loãng, màu trắng trong, dễ khạc, kèm theo các triệu chứng cảm lạnh như nghẹt mũi, chảy nước mũi trong, nhức đầu, sốt và cảm giác ê ẩm toàn thân.
Nguyên tắc điều trị: Sơ tán phong hàn (giải cảm lạnh), thông phế và hóa đờm.
Bài thuốc tiêu biểu: Hạnh Tô Tán gia giảm.
- Thành phần: Hạnh nhân, Tô diệp, Trần bì, Chỉ xác, Tiền hồ, Cát cánh, Bán hạ chế, Cam thảo, Sinh khương, Phục linh.
- Cách dùng: Các vị thuốc trên được sắc lấy nước uống. Chia thành hai lần uống trong ngày, mỗi ngày một thang.
1.2. Thể khí táo (Khô nóng)
Thể bệnh này thường xuất hiện vào mùa hanh khô.
Dấu hiệu: Ho khan, ít đờm hoặc đờm dính, họng và mũi khô rát, kèm theo sốt và đau họng. Có thể có hiện tượng ho ra đờm có lẫn tia máu.
Nguyên tắc điều trị: Nhuận phế, thanh nhiệt và làm ẩm phổi.
Bài thuốc tiêu biểu: Tang Bạch Thang gia giảm.
- Thành phần: Tang diệp, Hạnh nhân, Sa sâm, Xuyên bối mẫu, Đậu xị, Chi tử, Cát cánh, Tiền hồ, Cam thảo.
- Cách dùng: Sắc lấy nước uống, ngày một thang, chia hai lần uống vào sáng và chiều.
2. Các bài thuốc đông y chữa viêm phế quản mãn tính
Thể bệnh này là khi viêm phế quản tái phát nhiều lần. Trong các đợt cấp, bệnh được điều trị như viêm phế quản cấp. Ngoài đợt cấp, bệnh được phân thành các thể sau:
2.1. Thể đàm thấp (Đờm nhiều)
Đây là thể bệnh do chức năng vận hóa của tạng Tỳ suy yếu, không thể chuyển hóa tốt chất lỏng, sinh ra đờm.
Dấu hiệu: Ho và khạc đờm nhiều, đờm màu trắng, dính hoặc loãng. Người bệnh thường cảm thấy đầy hơi, nặng ngực, ăn uống kém và mệt mỏi. Lưỡi có rêu trắng nhờn.
Nguyên tắc điều trị: Bổ tỳ, trừ thấp và hóa đàm.
Bài thuốc tiêu biểu: Một bài thuốc kết hợp các vị kiện tỳ, hóa đàm.
- Thành phần: Đẳng sâm, Bạch truật, Phục linh, Cam thảo, Trần bì, Bán hạ chế, Thương truật, Hậu phác, Sinh khương, Đại táo, Ngưu bàng tử, Hạnh nhân, Ý dĩ.
- Cách dùng: Sắc lấy nước uống, mỗi ngày một thang, chia thành hai lần sáng và chiều.
2.2. Thể thủy ẩm (Hàn ẩm)
Thể này thường gặp ở người cao tuổi, người có chức năng hô hấp suy giảm hoặc có kèm theo giãn phế nang.
Dấu hiệu: Ho kéo dài, thường tái phát, đặc biệt tăng nặng khi thời tiết lạnh. Đờm lỏng, màu trắng. Người bệnh thường cảm thấy khó thở, ho nhiều hơn khi vận động.
Nguyên tắc điều trị: Ôn phế (làm ấm phổi) và hóa ẩm (tiêu trừ chất ẩm lạnh).
Bài thuốc tiêu biểu: Tiểu Thanh Long Thang gia giảm.
Thành phần: Ma hoàng, Quế chi, Tế tân, Can khương, Bán hạ chế, Ngũ vị tử, Bạch thược, Cam thảo.
Cách dùng: Sắc uống ngày một thang, chia hai lần.
Lưu ý: Việc sử dụng các bài thuốc Đông y cần tuân thủ nghiêm ngặt chỉ định của bác sĩ hoặc thầy thuốc có chuyên môn để đảm bảo an toàn và hiệu quả. Không tự ý dùng thuốc khi chưa được thăm khám.