Khi thấy con ho khan, khàn giọng hay kêu đau rát cổ họng, hầu hết cha mẹ đều lo lắng và muốn tìm cách giúp con dễ chịu hơn mà không lạm dụng thuốc. Thực tế, có nhiều mẹo dân gian đơn giản, lành tính có thể giúp làm dịu cổ họng cho trẻ ngay tại nhà. Những nguyên liệu quen thuộc như mật ong, gừng, lá hẹ hay chanh đào… đều có thể phát huy tác dụng nếu được sử dụng đúng cách. Bài viết dưới đây sẽ gợi ý cho bố mẹ một số cách chữa đau họng hiệu quả, an toàn từ tự nhiên để hỗ trợ bé vượt qua cơn khó chịu này một cách nhẹ nhàng nhất.
Mục lục
1. Chữa đau họng cho trẻ bằng mẹo dân gian
Khi cơn đau họng không quá nghiêm trọng và chưa cần đến sự can thiệp của bác sĩ, bạn có thể thử áp dụng một số cách sau đây để chữa đau họng tại nhà cho bé:
1.1. Súc miệng với nước muối sinh lý
Súc miệng bằng nước muối sinh lý là một phương pháp đơn giản nhưng hiệu quả để giảm đau họng. Muối có tính chất kháng khuẩn và tiệt trùng, giúp làm dịu cổ họng bị viêm. Bạn có thể mua nước muối sinh lý đóng chai tại các hiệu thuốc hoặc tự pha tại nhà bằng cách hòa 1/2 muỗng cà phê muối với một cốc nước ấm. Sử dụng dung dịch này cho bé súc miệng mỗi 3 giờ/lần trong ngày để cảm giác đau được giảm thiểu.
1.2. Uống mật ong chanh đào
Ngâm mật ong với chanh đào là một cách chữa đau họng hiệu quả và dễ làm tại nhà. Dưới đây là cách thực hiện:
Chuẩn bị:
- 1 lít mật ong nguyên chất
- 0,5kg đường phèn
- 1kg chanh đào
- 1 bình thủy tinh đã được vệ sinh sạch
Cách làm:
- Rửa sạch chanh đào và ngâm trong nước muối khoảng 30 phút, sau đó vớt ra để ráo và thái thành lát mỏng (có thể để cả hạt vì hạt chanh cũng có tác dụng chữa đau họng).
- Xếp chanh đào vào bình thủy tinh, xen kẽ một lớp chanh, một lớp đường phèn. Khi hết chanh, đổ 1 lít mật ong vào và đậy kín nắp.
- Ngâm hỗn hợp trong 1 – 2 tháng trước khi sử dụng.
- Mỗi lần dùng, bạn chỉ cần lấy 1 – 2 thìa cà phê hỗn hợp và cho con uống. Mật ong giúp kháng khuẩn, chanh đào giàu vitamin C giúp tăng cường sức đề kháng và giảm viêm, trong khi đường phèn giúp làm dịu cổ họng và long đờm.
1.3. Dùng lê hấp đường phèn
Lê hấp đường phèn là một phương pháp dân gian rất tốt để làm dịu cổ họng. Dưới đây là cách bạn có thể thực hiện:
Nguyên liệu:
- 1 quả lê (chọn lê tươi, không bị dập)
- 2-3 muỗng cà phê đường phèn (tùy khẩu vị)
- Một ít gừng tươi (khoảng 2-3 lát mỏng) – tùy chọn, giúp tăng hiệu quả ấm họng
Cách làm:
- Rửa sạch lê, gọt vỏ (nếu muốn, bạn có thể giữ lại vỏ). Cắt phần đầu quả lê, dùng thìa khoét bỏ phần lõi và hạt ở giữa. Tạo một lỗ rỗng ở giữa quả lê.
- Đặt đường phèn đã chuẩn bị vào lỗ rỗng vừa tạo. Nếu dùng gừng, hãy đặt vài lát gừng mỏng lên trên đường phèn.
- Đặt quả lê đã nhồi đường phèn vào một bát nhỏ có nắp đậy hoặc dùng màng bọc thực phẩm bọc kín miệng bát. Đặt bát vào nồi hấp, hấp khoảng 20-30 phút hoặc cho đến khi lê mềm và đường phèn tan chảy hoàn toàn.
- Khi lê chín mềm và đường phèn tan hết, bạn lấy bát lê ra. Để nguội bớt rồi cho bé ăn cả phần cái và phần nước. Bé có thể ăn lê hấp đường phèn 1-2 lần mỗi ngày cho đến khi cảm thấy cổ họng dễ chịu hơn.
1.4. Uống nước gừng mật ong
Gừng được Đông y đánh giá là có tính ấm, vị cay, giúp làm ấm cơ thể, giảm ho, bổ phế và hỗ trợ tiêu hóa. Ngoài ra, gừng còn có khả năng giải cảm, giảm viêm và làm dịu cổ họng khi bị đau.
Chuẩn bị:
- 1 củ gừng tươi
- Nước nóng
- Mật ong nguyên chất
- Chanh tươi (tùy chọn)
Cách làm:
- Gọt vỏ gừng, rửa sạch và đập dập.
- Cho gừng vào cốc nước nóng, đậy nắp và ngâm khoảng 10 phút.
- Chắt lấy nước gừng, chia uống cho bé nhiều lần trong ngày.
- Mỗi lần cho con uống bạn có thể thêm 1 thìa cà phê mật ong và vài lát chanh để tăng hiệu quả làm dịu cổ họng cho bé.
1.5. Kết hợp lá tía tô, hoa đu đủ đực và hoa khế trị đau họng
Bài thuốc dân gian sử dụng lá tía tô, hoa đu đủ đực và hoa khế là một trong những cách trị đau họng hiệu quả, đặc biệt phù hợp cho trẻ nhỏ. Các nguyên liệu này đều có tính mát, giúp giảm viêm, tiêu đờm và làm dịu niêm mạc họng đang bị tổn thương.
Nguyên liệu:
- 10 lá tía tô
- 5 bông hoa đu đủ đực
- 3 chùm hoa khế
Cách làm:
- Rửa sạch tất cả nguyên liệu và để ráo nước.
- Cho vào bát nhỏ, đem hấp cách thủy trong khoảng 20 phút.
- Chắt lấy phần nước cốt, chia làm nhiều lần uống trong ngày.
- Mỗi lần cho con uống khoảng 2 muỗng cà phê, dùng 3-4 lần mỗi ngày để giảm đau họng và làm dịu cổ họng.
1.6. Chữa đau họng bằng lá hẹ
Lá hẹ là nguyên liệu dân gian quen thuộc với nhiều công dụng tốt cho sức khỏe. Lá hẹ chứa nhiều dưỡng chất như đạm, vitamin A, C, canxi, photpho và chất xơ. Nhờ đặc tính ấm, vị cay và chứa hoạt chất Odorin có khả năng kháng khuẩn, lá hẹ thường được dùng để hỗ trợ giảm viêm họng, tiêu đờm và làm dịu cổ họng.
Cách sử dụng lá hẹ trị đau họng:
Cách 1: Rửa sạch một nắm nhỏ lá hẹ tươi, giã nát rồi đắp trực tiếp lên vùng cổ họng bị đau. Dùng băng sạch quấn cố định trong khoảng 30 phút, sau đó tháo ra và rửa lại bằng nước sạch.
Cách 2: Giã nhuyễn lá hẹ với 2 thìa mật ong, hấp cách thủy hỗn hợp khoảng 15 phút. Chắt lấy phần nước cốt để uống khi còn ấm. Phần bã lá hẹ có thể dùng để ngậm, giúp làm dịu cổ họng, giảm đau rát hiệu quả.
1.7. Lá húng chanh hấp đường phèn
Nước hấp từ húng chanh quất đường phèn có khả năng làm dịu cổ họng, giảm ho, tiêu đờm và kháng viêm nhẹ, rất phù hợp với trẻ nhỏ bị đau họng ở giai đoạn đầu.
Nguyên liệu cần chuẩn bị:
- 15 lá húng chanh tươi
- 4 quả quất xanh (tắc)
- Một ít đường phèn
Cách làm:
- Rửa sạch lá húng chanh và quất.
- Cắt đôi quất, giữ nguyên vỏ và hạt.
- Cho húng chanh, quất và một ít đường phèn vào bát sứ nhỏ.
- Hấp cách thủy hỗn hợp trong khoảng 20 phút.
- Lọc lấy phần nước cốt cho bé uống đều đặn mỗi ngày (tốt nhất nên uống khi còn ấm).
1.8. Rễ cam thảo
Trong Đông y, rễ cam thảo được biết đến như một vị thuốc có tính ngọt, mát, thường dùng để hỗ trợ điều trị các chứng viêm họng mãn tính, ho lâu ngày, đau rát cổ họng. Theo y học hiện đại, hoạt chất glycyrrhizic trong cam thảo có thể giúp làm loãng dịch nhầy, hỗ trợ long đờm và làm dịu cảm giác khó chịu ở cổ họng.
Lưu ý quan trọng: Phụ nữ mang thai và đang cho con bú, trẻ dưới 1 tuổi không nên sử dụng rễ cam thảo vì có thể ảnh hưởng đến sức khỏe của mẹ và bé.
2 cách đơn giản dùng rễ cam thảo trị đau họng tại nhà:
Cách 1: Nhai rễ cam thảo trực tiếp:
- Lấy vài lát rễ cam thảo đã được thái mỏng và làm sạch.
- Cho bé nhai kỹ để lấy nước rồi nhả bã ra ngoài.
- Thực hiện vài lần mỗi ngày để làm dịu cơn đau họng nhanh chóng.
Cách 2: Pha trà cam thảo:
- Dùng khoảng 5g rễ cam thảo khô.
- Hãm với 250ml nước sôi trong khoảng 15-20 phút.
- Cho bé uống từng ngụm nhỏ khi trà còn ấm để các hoạt chất thẩm thấu vào vùng họng bị viêm.
2. Lưu ý khi chăm sóc trẻ bị viêm họng, đau họng tại nhà
Để các biện pháp chữa đau họng, viêm họng tại nhà phát huy hiệu quả và đảm bảo an toàn cho bé, cha mẹ cần ghi nhớ những điều sau:
1. Không dùng mật ong cho trẻ dưới 1 tuổi:
Mật ong tuy tốt nhưng có nguy cơ gây ngộ độc (do chứa bào tử vi khuẩn Clostridium botulinum). Với trẻ dưới 12 tháng tuổi, nên thay bằng đường phèn hoặc si-rô phù hợp dành riêng cho trẻ nhỏ.
2. Theo dõi sát các dấu hiệu bất thường:
Nếu trẻ có một trong các triệu chứng sau, cha mẹ cần đưa bé đến cơ sở y tế ngay:
- Sốt cao liên tục (> 38.5°C) không hạ sau khi chườm hoặc uống hạ sốt
- Ho dữ dội, thở rít, khò khè
- Ho kèm nôn ói nhiều lần, hoặc ho ra máu
- Mệt lả, li bì, bỏ bú hoặc không chịu ăn uống
3. Xử lý đúng cách khi trẻ bị nôn trớ:
- Lau người bằng nước ấm, thay ngay quần áo sạch và khô để tránh bị nhiễm lạnh.
- Không bế xốc trẻ lên ngay sau khi nôn, vì có thể khiến dịch trớ tràn vào phổi, gây viêm phổi nguy hiểm.
- Đặt trẻ nằm nghiêng để tránh sặc, trào ngược vào mũi và phổi.
- Sau khi nôn, chỉ nên cho uống nước lọc, nước ấm từng ít một, tránh uống sữa ngay lập tức.
4. Bổ sung nước và điện giải đầy đủ:
- Trẻ viêm họng thường biếng ăn, lại dễ mất nước do sốt hoặc nôn.
- Hãy cho bé uống nhiều nước ấm, có thể dùng oresol pha đúng cách để bù điện giải.
5. Không tự ý dùng kháng sinh hoặc thuốc ho cho trẻ:
- Viêm họng phần lớn là do virus, dùng kháng sinh không đúng cách sẽ gây hại.
- Thuốc ho, thuốc ngậm cũng cần dùng đúng loại, đúng độ tuổi – tuyệt đối không dùng thuốc người lớn cho trẻ.
6. Đảm bảo dinh dưỡng hợp lý:
- Dù trẻ mệt mỏi, biếng ăn, cha mẹ cần kiên trì cho bé ăn cháo loãng, súp, nước hầm xương – dễ nuốt, giàu dinh dưỡng.
- Chia nhỏ bữa ăn, đừng ép trẻ ăn nhiều một lúc.
- Có thể bổ sung men vi sinh, vitamin C (dưới dạng phù hợp với trẻ) để hỗ trợ miễn dịch.
7. Giữ môi trường sạch sẽ và thông thoáng:
- Tránh để trẻ tiếp xúc với khói bụi, mùi hóa chất, không khí lạnh đột ngột.
- Nên vệ sinh mũi họng cho bé bằng nước muối sinh lý 2 – 3 lần mỗi ngày.
8. Nghỉ ngơi và ngủ đủ giấc:
- Trẻ bị viêm họng cần được nghỉ ngơi, ngủ sớm, tránh vận động quá sức.
- Cho trẻ nằm đầu cao vừa phải để giảm ho về đêm và tránh trào ngược.
Nếu cha mẹ áp dụng các phương pháp dân gian đúng cách và tuân thủ những lưu ý trên, phần lớn các cơn viêm họng nhẹ ở trẻ sẽ thuyên giảm trong vài ngày. Tuy nhiên, nếu sau 3 – 5 ngày tình trạng không cải thiện, nên cho bé đi khám để được điều trị đúng hướng.