Khi ăn uống, nhiều người bỗng dưng thấy cổ họng đau rát, vướng nghẹn, giống hệt cảm giác bị hóc xương. Điều này thường gây lo lắng, vì không rõ mình thực sự bị hóc xương hay chỉ là triệu chứng của bệnh lý khác. Thực tế, cảm giác này có thể xuất phát từ nhiều nguyên nhân khác nhau, từ tổn thương nhẹ cho đến bệnh nguy hiểm. Việc hiểu rõ nguyên nhân và biết cách xử trí phù hợp sẽ giúp bạn yên tâm hơn, đồng thời tránh biến chứng không mong muốn.
Mục lục
Những nguyên nhân phổ biến gây cảm giác “nuốt đau họng như hóc xương”
Tổn thương niêm mạc họng
Trường hợp dễ gặp nhất chính là hóc xương thật khi ăn cá, gà hoặc thức ăn có xương vụn. Khi xương cắm vào niêm mạc họng, vùng này sẽ bị trầy xước, sưng đỏ gây cảm giác đau và vướng cộm. Thậm chí, sau khi xương đã được lấy ra, vết thương vẫn khiến người bệnh có cảm giác như “còn dị vật trong họng” trong vài ngày tiếp theo.
Ngoài ra, thức ăn cứng hoặc sắc nhọn (như bánh đa, bỏng ngô, mảnh vỏ hạt) cũng có thể gây xây xát niêm mạc, tạo cảm giác tương tự hóc xương. Đây là nguyên nhân thường gặp nhưng ít khi nguy hiểm nếu được xử lý sớm.
Viêm họng, viêm amidan
Một trong những nguyên nhân phổ biến nhất là viêm họng hoặc viêm amidan. Khi bị viêm, niêm mạc họng trở nên sưng đỏ, phù nề, thậm chí xuất hiện mủ trắng hoặc giả mạc. Những thay đổi này làm cho người bệnh có cảm giác như có “vật lạ” mắc ở cổ họng, đặc biệt là khi nuốt nước bọt hay thức ăn.
Đặc điểm của viêm họng, viêm amidan là cơn đau kéo dài, kèm theo sốt, ho, hơi thở hôi. Dù không có dị vật thật, người bệnh vẫn cảm thấy vướng nghẹn liên tục, khiến họ dễ lầm tưởng mình bị hóc xương.
Trào ngược dạ dày – thực quản (GERD)
Trào ngược axit dạ dày là một nguyên nhân ít được nghĩ đến nhưng lại khá thường gặp. Khi axit trào ngược lên vùng họng, chúng gây kích ứng, bỏng rát và làm niêm mạc phù nề. Điều này dẫn đến cảm giác nuốt nghẹn, vướng cộm, tương tự như hóc xương.
Người bị GERD thường có thêm các triệu chứng đi kèm:
- Ợ nóng sau ăn hoặc về đêm.
- Ho khan kéo dài.
- Khàn giọng buổi sáng.
Nếu không được điều trị, tình trạng này có thể tái phát nhiều lần và gây viêm loét thực quản.
Viêm, loét hoặc nhiễm nấm thực quản
Ở những người suy giảm miễn dịch, dùng kháng sinh hoặc corticoid kéo dài, nguy cơ nhiễm nấm thực quản khá cao. Nấm hoặc viêm loét thực quản sẽ khiến người bệnh đau tăng lên rõ rệt khi nuốt, dù chỉ là nuốt nước bọt. Cơn đau có thể lan xuống ngực hoặc ngược lên tai.
Đây là nguyên nhân nguy hiểm hơn viêm họng thông thường, cần được chẩn đoán bằng nội soi và điều trị sớm để tránh biến chứng hẹp thực quản.
Khối u vùng họng – thực quản
Dù hiếm gặp, u vùng họng hoặc thực quản là nguyên nhân đáng lo ngại nhất. Khối u làm hẹp đường nuốt, khiến bệnh nhân cảm thấy như có dị vật mắc lại. Điểm đặc trưng là cảm giác nuốt nghẹn tăng dần theo thời gian, chứ không biến mất sau vài ngày.
Các dấu hiệu cảnh báo khối u bao gồm:
- Sụt cân không rõ nguyên nhân.
- Khàn giọng, thay đổi giọng nói.
- Đau họng dai dẳng, không đáp ứng điều trị thông thường.
Nếu có những triệu chứng này, người bệnh cần đi khám ngay tại chuyên khoa Tai Mũi Họng hoặc Tiêu hóa.
Cách xử trí khi bị nuốt đau họng như hóc xương
Trường hợp hóc xương thật
Nếu bạn chắc chắn bị hóc xương khi ăn cá hay thịt gà, hãy:
- Bình tĩnh uống nước ấm để làm dịu niêm mạc.
- Có thể ăn cơm nắm mềm để xương theo cơm trôi xuống, nhưng tuyệt đối không nên nuốt các vật cứng như vỏ cam, mẩu bánh mì khô… vì có thể làm xương cắm sâu hơn.
- Không nên áp dụng các mẹo dân gian nguy hiểm (nuốt chuối, uống giấm, móc họng bằng tay bẩn…).
Nếu cảm giác vướng nghẹn không hết sau vài giờ, cần đến cơ sở y tế để được bác sĩ soi họng và gắp xương bằng dụng cụ chuyên dụng.
Trường hợp do viêm họng – viêm amidan
Khi nguyên nhân là viêm họng, bạn có thể tự chăm sóc tại nhà trong giai đoạn đầu:
- Súc miệng bằng nước muối ấm nhiều lần trong ngày để giảm sưng viêm.
- Uống nhiều nước ấm, hạn chế đồ cay nóng, rượu bia.
- Dùng thuốc hạ sốt, giảm đau (paracetamol) khi cần.
Nếu tình trạng kéo dài hơn 5–7 ngày, hoặc có sốt cao, đau nhiều, nên đi khám để được dùng kháng sinh hoặc thuốc đặc trị theo chỉ định bác sĩ.
Trường hợp liên quan đến trào ngược dạ dày – thực quản
Người bị trào ngược dạ dày cần thay đổi lối sống kết hợp điều trị nội khoa:
- Ăn uống điều độ: chia nhỏ bữa, tránh ăn khuya, hạn chế đồ chua, cay, nhiều dầu mỡ.
- Ngủ kê cao gối, không nằm ngay sau khi ăn.
- Bác sĩ có thể kê thuốc ức chế axit, thuốc bảo vệ niêm mạc thực quản.
Điều trị đúng cách sẽ giúp giảm hẳn cảm giác nuốt đau, vướng nghẹn.
Khi nghi ngờ nguyên nhân nặng (nhiễm nấm, khối u, áp xe họng)
Trong những trường hợp này, tuyệt đối không tự chữa tại nhà. Việc chậm trễ có thể khiến bệnh tiến triển nhanh và khó điều trị hơn. Người bệnh cần đến chuyên khoa Tai Mũi Họng hoặc Tiêu hóa để được nội soi, xét nghiệm và can thiệp sớm.
Cảm giác nuốt đau họng như hóc xương không phải lúc nào cũng do dị vật thật. Nó có thể xuất phát từ nhiều nguyên nhân: từ tổn thương nhẹ, viêm họng, cho đến trào ngược, viêm loét thực quản, thậm chí khối u. Việc xác định đúng nguyên nhân rất quan trọng để điều trị kịp thời và tránh biến chứng.
Nếu tình trạng chỉ kéo dài 1–2 ngày, bạn có thể theo dõi và chăm sóc tại nhà. Tuy nhiên, khi cảm giác nuốt đau kéo dài, tăng dần, hoặc kèm theo dấu hiệu bất thường, hãy đến cơ sở y tế để được khám và xử trí an toàn.