Khi thời tiết thay đổi, trẻ nhỏ rất dễ bị ho, sổ mũi, khiến bé mệt mỏi, quấy khóc và ăn ngủ kém. Ngoài việc dùng thuốc theo chỉ dẫn của bác sĩ, nhiều cha mẹ còn áp dụng cách tắm lá dân gian để hỗ trợ giảm các triệu chứng này. Vậy tắm lá có thật sự hiệu quả? Và nên chọn loại lá nào để an toàn cho bé? Bài viết dưới đây sẽ giúp bạn giải đáp.
Mục lục
Tắm lá có tác dụng gì trong việc giảm ho, sổ mũi cho trẻ?
Tắm lá là một phương pháp dân gian được nhiều cha mẹ tin dùng nhờ vào khả năng hỗ trợ làm dịu các triệu chứng ho, sổ mũi ở trẻ nhỏ một cách tự nhiên và an toàn.
Khi đun nấu các loại lá thảo dược như tía tô, bạc hà, sả, húng chanh,… tinh dầu và hoạt chất từ lá sẽ hòa tan trong nước và bốc hơi theo hơi nóng, từ đó tác động qua da và đường hô hấp của trẻ. Qua quá trình tiếp xúc trực tiếp, các tinh chất này giúp làm ấm cơ thể, thông thoáng lỗ chân lông, hỗ trợ làm thông mũi, tiêu đờm và giảm ho hiệu quả.
Đồng thời, một số loại thảo dược còn có tác dụng kháng khuẩn, kháng viêm, giúp hạ sốt và tăng cường miễn dịch tự nhiên cho trẻ. Tuy nhiên, việc tắm lá cần được áp dụng đúng cách và đúng thời điểm. Nên tắm khi trẻ bị ho, sổ mũi nhẹ, cơ thể không sốt cao hoặc không có vết thương hở trên da.
Trong trường hợp trẻ còn quá nhỏ (dưới 3 tháng tuổi), có dấu hiệu dị ứng, da mẩn đỏ, hoặc ho kéo dài không dứt, cha mẹ nên tham khảo ý kiến bác sĩ thay vì tự ý sử dụng thảo dược để tránh gây phản tác dụng.
2. Trẻ bị ho sổ mũi nên tắm lá gì?
2.1. Lá tía tô
Lá tía tô có tính ấm, vị cay nhẹ, là thảo dược quen thuộc trong y học cổ truyền giúp giải cảm, hạ sốt, tiêu đờm và hỗ trợ tăng cường miễn dịch. Khi dùng để tắm, hơi nước mang tinh dầu tía tô sẽ giúp làm ấm cơ thể trẻ, hỗ trợ làm giãn mao mạch, tăng tiết mồ hôi, từ đó giúp hạ sốt và cải thiện tình trạng nghẹt mũi, ho khan do lạnh.
Cách dùng:
Dùng khoảng 1 nắm lá tía tô tươi (khoảng 30-50g), rửa sạch rồi cho vào nồi nước 2 lít, đun sôi kỹ 5-10 phút. Đậy nắp để giữ tinh dầu. Sau đó, hòa nước này vào chậu nước ấm để tắm cho trẻ, tránh nước quá nóng. Tắm trong khoảng 5-10 phút, lau khô và mặc ấm cho trẻ sau khi tắm.
2.2. Lá kinh giới
Lá kinh giới có tác dụng tán phong hàn, giải biểu, thường được dùng trong các bài thuốc cảm sốt, ho, sổ mũi. Tắm nước lá kinh giới giúp trẻ thông mũi, làm dịu các triệu chứng viêm đường hô hấp trên, giảm đau đầu nhẹ và hỗ trợ hạ sốt qua đường bài tiết mồ hôi.
Cách dùng:
Chuẩn bị 30-50g lá kinh giới tươi, rửa sạch kỹ bằng nước muối loãng. Đun sôi với khoảng 2 lít nước trong 10 phút. Sau đó pha loãng với nước thường đến độ ấm vừa phải. Dùng để tắm hoặc lau người cho trẻ. Có thể kết hợp xông mũi bằng hơi nước trước khi tắm để tăng hiệu quả.
2.3. Lá sả
Lá sả chứa lượng tinh dầu dồi dào với thành phần chủ yếu là citral và geraniol – có tác dụng kháng khuẩn, làm ấm cơ thể và hỗ trợ hô hấp. Khi tắm nước lá sả, hơi nước chứa tinh dầu sẽ giúp mở rộng đường thở, làm giảm cảm giác nghẹt mũi và giúp bé hít thở dễ dàng hơn. Ngoài ra, mùi thơm dịu nhẹ từ sả còn giúp bé thư giãn, ngủ ngon hơn sau khi tắm.
Cách dùng:
Chuẩn bị khoảng 3-5 cây sả tươi (khoảng 50g), đập dập phần thân và lá rồi rửa sạch. Cho sả vào nồi nước khoảng 2 lít và đun sôi trong 10 phút để tinh dầu tiết ra. Sau đó, pha loãng với nước thường để có nhiệt độ tắm vừa phải cho trẻ. Tắm cho bé trong khoảng 7-10 phút, có thể xông mặt nhẹ bằng hơi nước sả trước khi tắm để tăng hiệu quả giảm nghẹt mũi.
2.4. Lá bạc hà
Lá bạc hà chứa tinh dầu menthol – hoạt chất có tác dụng làm mát, thông mũi và giảm ho rõ rệt. Khi đun lên, tinh dầu bạc hà bay hơi giúp làm sạch đường thở, giúp trẻ dễ thở, đỡ nghẹt mũi và bớt quấy khóc do khó chịu. Ngoài ra, bạc hà còn có khả năng sát khuẩn nhẹ.
Cách dùng:
Lấy một nắm lá bạc hà tươi (20-30g), rửa sạch và đun sôi với 1.5-2 lít nước. Đậy nắp khi đun để giữ lại tinh dầu. Sau khi sôi, hòa với nước sạch thành nước ấm và dùng để tắm cho trẻ. Tránh để nước quá nóng hoặc tiếp xúc trực tiếp với mắt trẻ vì tinh dầu có thể gây cay.
2.5. Lá húng chanh
Lá húng chanh (hay còn gọi là tần dày lá) là một trong những loại thảo dược nổi bật trong việc hỗ trợ điều trị ho, sổ mũi ở trẻ nhỏ. Loại lá này chứa hàm lượng cao tinh dầu carvacrol có đặc tính kháng khuẩn mạnh, giúp làm sạch đường hô hấp, tiêu đờm và giảm viêm họng. Khi tắm bằng nước lá húng chanh, hơi nước bốc lên sẽ đưa tinh chất vào cơ thể qua da và đường hô hấp, giúp bé thông mũi, dễ thở hơn.
Cách dùng:
Dùng khoảng 20-30g lá húng chanh tươi, rửa sạch và vò nhẹ để tiết tinh dầu, sau đó đun sôi cùng 2 lít nước trong khoảng 5-7 phút. Để nguội bớt, rồi dùng nước này pha tắm cho trẻ. Tắm xong cần lau khô kỹ và giữ ấm, nhất là vùng ngực và cổ để tránh nhiễm lạnh.
2.6. Lá ngải cứu
Lá ngải cứu có tính ấm, mùi thơm nồng, giúp kích thích tuần hoàn máu, giữ ấm cơ thể và hỗ trợ giảm ho do cảm lạnh rất hiệu quả. Ngoài ra, ngải cứu còn có tác dụng kháng viêm, giảm đau và thư giãn cơ bắp, thường được dùng để xông hoặc tắm giúp trẻ bớt mệt mỏi, giảm triệu chứng sổ mũi, ho có đờm và khó chịu về đêm.
Cách dùng:
Dùng khoảng 30-40g lá ngải cứu tươi, rửa sạch rồi cho vào nồi nước (2-3 lít) đun sôi trong 10 phút. Để nguội còn khoảng 38-40 độ C rồi tắm cho trẻ trong khoảng 5-7 phút. Với trẻ nhỏ dưới 6 tháng tuổi, nên dùng nước ngải cứu lau người thay vì tắm toàn thân. Sau khi tắm, cần lau khô kỹ và giữ ấm, đặc biệt là lòng bàn chân và ngực.
2.8. Lá bưởi
Lá bưởi là một trong những loại lá có hàm lượng tinh dầu cao, mùi thơm dễ chịu và tính ấm nhẹ, rất phù hợp để làm dịu các triệu chứng cảm lạnh ở trẻ nhỏ. Tinh dầu trong lá bưởi có tác dụng làm thông thoáng đường hô hấp, hỗ trợ long đờm, giảm nghẹt mũi và giúp trẻ dễ thở hơn khi bị ho hoặc sổ mũi. Ngoài ra, hương thơm từ lá bưởi còn giúp bé thư giãn tinh thần, giảm quấy khóc và ngủ sâu giấc hơn.
Cách dùng:
Chuẩn bị khoảng 5-7 lá bưởi tươi, chọn lá không quá già. Rửa sạch và vò nhẹ lá để tinh dầu dễ tiết ra. Đun lá bưởi với khoảng 2 lít nước trong 7-10 phút, sau đó pha loãng với nước ấm để tắm cho trẻ. Có thể tận dụng hơi nước bốc lên để xông mặt trước khi tắm, giúp tăng hiệu quả thông mũi. Sau khi tắm, nên lau khô cơ thể bé và giữ ấm vùng cổ – ngực.
2.9. Lá chanh
Lá chanh có mùi thơm đặc trưng và chứa tinh dầu với tính sát khuẩn, kháng viêm tự nhiên. Tắm nước lá chanh giúp cơ thể bé ấm lên, hỗ trợ giảm cảm lạnh, đặc biệt trong những ngày thời tiết thay đổi đột ngột. Đồng thời, tinh chất từ lá chanh còn giúp tăng cường sức đề kháng qua đường hô hấp và qua da – giúp bé nhanh hồi phục hơn khi bị ho, sổ mũi, cảm nhẹ.
Cách dùng:
Dùng khoảng 15-20 lá chanh tươi, rửa sạch và vò sơ cho dập nhẹ. Cho vào nồi cùng 2 lít nước, đun sôi trong 10 phút. Sau đó pha nước cho vừa ấm để tắm toàn thân hoặc lau người cho trẻ. Nên dùng vào buổi chiều hoặc trước khi đi ngủ để bé thoải mái và ngủ sâu hơn. Tránh tắm quá lâu hoặc khi nhiệt độ phòng lạnh.
2.10. Lá dâu tằm
Lá dâu tằm (tang diệp) là vị thuốc quen thuộc trong Đông y, có tính mát, giúp thanh nhiệt, lợi phế, thường dùng để trị các chứng ho, sốt nhẹ, chảy nước mũi do phong nhiệt (cảm nắng, nóng trong). Tắm nước lá dâu tằm giúp làm mát cơ thể bé, giảm ho khan, tiêu đờm do nhiệt và hỗ trợ điều tiết thân nhiệt, đặc biệt khi bé bị nóng trong người.
Cách dùng:
Dùng khoảng 25-30g lá dâu tằm non, rửa sạch và để ráo nước. Cho vào nồi cùng 2 lít nước đun sôi khoảng 10 phút. Sau đó để nguội bớt và pha loãng đến nhiệt độ vừa phải. Dùng nước này để tắm toàn thân hoặc lau người cho trẻ 1 lần/ngày. Lưu ý không dùng lá dâu tằm khi bé bị ho do lạnh hoặc có biểu hiện tay chân lạnh, bụng yếu.
3. Lưu ý khi tắm lá cho bé
Cách chọn lá: Tươi, sạch, không hóa chất
Khi chọn lá để tắm cho trẻ, yếu tố an toàn và sạch là ưu tiên hàng đầu. Hãy chọn những loại lá tươi, xanh, không dập nát và không có dấu hiệu úa vàng. Nên ưu tiên mua ở nơi trồng theo hướng hữu cơ hoặc tự trồng tại nhà để đảm bảo không có tồn dư thuốc trừ sâu hoặc chất kích thích tăng trưởng. Tránh hái lá ở ven đường, nơi có khói bụi hoặc gần các nguồn nước thải. Những loại lá như tía tô, kinh giới, húng chanh… có thể tự trồng trong chậu nhỏ rất tiện lợi và an toàn.
Cách kiểm tra phản ứng da và thử nước trước khi tắm
Trước khi cho trẻ tắm hoàn toàn bằng nước lá, nên kiểm tra phản ứng da bằng cách:
- Dùng một ít nước lá bôi thử lên mặt trong cánh tay bé, chờ khoảng 10-15 phút.
- Nếu không có biểu hiện mẩn đỏ, ngứa, nổi mụn li ti, có thể yên tâm sử dụng.
Ngoài ra, cần thử nhiệt độ nước bằng cách dùng khuỷu tay hoặc nhiệt kế, đảm bảo nước không quá nóng gây bỏng hoặc quá lạnh làm bé bị cảm. Nếu dùng nước lá để lau người, vẫn nên thử phản ứng da tương tự. - Tuyệt đối không dùng lại nước lá đã để qua đêm hoặc đun lại nhiều lần vì dễ nhiễm khuẩn, gây hại cho da bé.
Thời gian và nhiệt độ phù hợp khi tắm lá cho trẻ
- Nhiệt độ nước: Khoảng 37-40°C, tương đương nhiệt độ cơ thể. Không nên tắm nước quá nóng vì có thể gây bỏng da hoặc khô da bé.
- Thời gian tắm: Tối đa từ 5-10 phút, tùy theo độ tuổi và tình trạng sức khỏe của bé. Với trẻ sơ sinh dưới 3 tháng tuổi, chỉ nên lau người bằng nước lá thay vì tắm toàn thân.
- Thời điểm tắm tốt nhất: Buổi chiều, trước 17h30. Sau khi tắm xong, lau khô ngay và mặc đồ ấm cho trẻ.
Câu hỏi thường gặp:
Trường hợp nào không nên tắm lá?
Trẻ đang sốt cao, có vết thương hở ngoài da, hoặc bị dị ứng với thảo dược thì không nên tắm lá. Cũng tránh tắm lá khi bé quá nhỏ (dưới 2 tháng tuổi) nếu chưa có chỉ dẫn từ bác sĩ.
Có nên tắm lá mỗi ngày hay không?
Không nên tắm lá mỗi ngày. Chỉ nên thực hiện 2-3 lần/tuần để tránh làm khô da bé hoặc gây kích ứng do dư tinh dầu tự nhiên.
Những sai lầm cha mẹ thường mắc khi tắm lá cho bé
Một số sai lầm thường gặp là: dùng lá không rõ nguồn gốc, không thử phản ứng da trước khi tắm, pha nước quá nóng hoặc để nước nguội lạnh quá lâu mới tắm cho bé.
Tắm lá kết hợp xông hơi cho bé – Có nên không?
Chỉ nên xông hơi nhẹ nhàng khi bé đã trên 8 tuổi và không sốt. Tuyệt đối không xông khi bé còn quá nhỏ hoặc đang mệt, sốt cao vì dễ gây mất nước hoặc suy hô hấp.