Nhiều cha mẹ có con sinh mổ thường lo lắng khi thấy bé hay khò khè, thở nghe tiếng lục cục hoặc dễ bị sặc sữa. Đây thực chất là tình trạng đờm nhớt ứ lại trong đường thở, một hiện tượng khá phổ biến ở trẻ sinh mổ. Nếu không hiểu rõ, cha mẹ có thể hoang mang, sợ rằng con mắc bệnh hô hấp nguy hiểm. Bài viết này sẽ giúp bạn biết nguyên nhân, thời gian trẻ hết đờm nhớt, cách chăm sóc đúng và khi nào cần đưa bé đi khám.
Vì sao trẻ sinh mổ thường bị đờm nhớt nhiều hơn?
Trẻ sinh mổ thường dễ bị đờm nhớt hơn so với trẻ sinh thường bởi khi sinh qua đường âm đạo, bé được ép chặt và đi qua ống sinh, nhờ đó phần lớn dịch ối và dịch nhầy trong phổi sẽ được đẩy ra ngoài tự nhiên. Ngược lại, trẻ sinh mổ không trải qua quá trình này nên dịch phổi dễ ứ lại, khiến bé thở khò khè, bú khó hoặc dễ bị sặc.
Ngoài ra, nhiều trường hợp mổ chủ động diễn ra trước 39 tuần, khi phổi bé chưa hoàn toàn trưởng thành, làm khả năng tự xử lý dịch kém hơn. Phản xạ ho và nuốt của trẻ sơ sinh vốn còn yếu cũng góp phần khiến đờm nhớt tích tụ. Phần lớn đây chỉ là hiện tượng sinh lý bình thường, sẽ giảm dần sau vài ngày đến một, hai tuần. Tuy nhiên, nếu bé có biểu hiện khó thở, bú kém, tím tái hoặc đờm nhớt bất thường kéo dài, cha mẹ nên đưa đi khám để loại trừ các bệnh lý hô hấp.
Trẻ sinh mổ bao lâu thì hết đờm nhớt?
Thông thường, tình trạng khò khè do đờm nhớt ở trẻ sinh mổ sẽ giảm rõ sau khoảng 2-5 ngày đầu sau sinh. Với phần lớn các bé, đây là một hiện tượng sinh lý bình thường và sẽ tự cải thiện. Tuy nhiên, ở một số trẻ, tình trạng này có thể kéo dài tới 1-2 tuần, nhất là nếu bé sinh non tháng hoặc có sức đề kháng yếu hơn.
Các yếu tố ảnh hưởng đến thời gian hết đờm nhớt:
- Tuổi thai: Trẻ sinh đủ tháng thường xử lý dịch phổi tốt hơn. Trẻ sinh non tháng, đặc biệt dưới 37 tuần, có phổi chưa hoàn thiện nên đờm nhớt có thể tồn tại lâu hơn.
- Tình trạng sức khỏe bẩm sinh: Một số bệnh lý hô hấp như trào ngược dạ dày-thực quản, viêm phổi sơ sinh, bất thường cấu trúc đường thở… khiến đờm nhớt khó hết.
- Điều kiện chăm sóc sau sinh: Phòng ở quá khô, nhiều bụi, hoặc không được vệ sinh đường thở đúng cách có thể làm tình trạng kéo dài. Ngược lại, môi trường sạch sẽ, độ ẩm hợp lý giúp bé dễ thở hơn.
- Hình thức sinh mổ: Trẻ sinh mổ chủ động (chưa có dấu hiệu chuyển dạ) dễ bị ứ dịch phổi hơn, vì phổi chưa kịp “khởi động”. Trong khi đó, trẻ sinh mổ cấp cứu sau chuyển dạ thường ít bị hơn, do bé đã có sự chuẩn bị ban đầu để đẩy bớt dịch ra khỏi phổi.
Nhìn chung, đa số trẻ sẽ tự cải thiện trong thời gian ngắn và cha mẹ chỉ cần theo dõi sát. Nếu sau 1-2 tuần tình trạng không thuyên giảm hoặc kèm theo khó thở, bú kém, tím tái, cần đưa trẻ đi khám để được kiểm tra kỹ hơn.
Cách chăm sóc và hỗ trợ trẻ sinh mổ có đờm nhớt tại nhà
Khi trẻ sinh mổ còn nhiều đờm nhớt, cha mẹ có thể hỗ trợ bé thở dễ dàng hơn bằng những biện pháp đơn giản, an toàn tại nhà.
1. Tư thế nằm và cho bú đúng cách
- Khi cho trẻ ngủ, có thể kê đầu hơi cao bằng khăn mỏng, giúp dịch nhầy không dồn ngược vào đường thở.
- Khi bú, nên bế trẻ với đầu cao hơn thân để tránh sặc sữa và giúp bé dễ nuốt. Sau bú, bế vác trẻ khoảng 10-15 phút để hỗ trợ tống hơi và dịch nhầy.
2. Hút mũi và vệ sinh đường thở an toàn
- Nếu trẻ nhiều đờm hoặc mũi tắc nghẹt, cha mẹ có thể nhỏ vài giọt nước muối sinh lý rồi dùng dụng cụ hút mũi mềm để lấy dịch ra.
- Cần thao tác nhẹ nhàng, không hút quá mạnh và không lạm dụng quá thường xuyên vì có thể gây tổn thương niêm mạc mũi.
3. Giữ môi trường trong lành, dễ thở
- Nhiệt độ phòng nên duy trì 26-28°C, độ ẩm khoảng 50-60% để không khí dễ chịu, giúp long đờm tốt hơn.
- Tránh để trẻ tiếp xúc với khói thuốc, bụi bẩn, lông thú hoặc các loại hương liệu nồng, vì có thể làm kích ứng đường thở.
4. Massage và hỗ trợ long đờm tự nhiên
- Có thể áp dụng vỗ rung lồng ngực nhẹ nhàng: đặt bé nằm nghiêng hoặc sấp trên tay, dùng bàn tay khum vỗ nhẹ vùng lưng hai bên phổi.
- Thao tác cần mềm mại, không dùng lực mạnh, mục đích là giúp dịch nhầy di chuyển ra ngoài dễ hơn.
5. Khi nào nên đưa trẻ đi khám ngay
- Nếu trẻ thở nhanh, rút lõm ngực, thở khó kèm tiếng rít.
- Trẻ bú kém, bỏ bú, hay nôn trớ kèm tím tái.
- Đờm nhớt kéo dài quá 1-2 tuần hoặc dịch tiết có màu vàng, xanh, kèm sốt.
Nhìn chung, hầu hết trẻ sinh mổ sẽ tự hết đờm nhớt nếu cha mẹ chăm sóc đúng cách và môi trường sống trong lành. Tuy nhiên, việc theo dõi sát sao các dấu hiệu bất thường là rất quan trọng để phát hiện sớm những tình huống cần can thiệp y tế.