Cam thảo là một loại thảo dược quen thuộc trong Đông y, được biết đến với vị ngọt dịu và khả năng làm dịu cổ họng hiệu quả. Khi thời tiết thay đổi, nhiều người dễ mắc các chứng ho, viêm họng và cam thảo chính là một giải pháp tự nhiên, lành tính được nhiều người tin dùng. Trong bài viết này, chúng ta sẽ cùng tìm hiểu các cách dùng cam thảo để hỗ trợ điều trị ho, từ những bài thuốc đơn giản đến các công thức kết hợp hiệu quả.
Mục lục
Công dụng của cam thảo khi trị ho
Một trong những công dụng nổi bật nhất của cam thảo là khả năng kháng viêm và kháng khuẩn. Thành phần hoạt chất chính trong cam thảo là glycyrrhizin có tác dụng ức chế các chất trung gian gây viêm như prostaglandin E2 (PGE₂), nitric oxide (NO), và TNF‑α. Nhờ cơ chế này, cam thảo giúp giảm tình trạng sưng viêm ở niêm mạc hô hấp, vốn là nguyên nhân gây kích thích ho. Đồng thời, các flavonoid trong cam thảo còn có khả năng kháng khuẩn và virus, giúp tiêu diệt hoặc ức chế vi sinh vật gây viêm họng và viêm phế quản.
Ngoài khả năng chống viêm, cam thảo còn có đặc tính làm dịu niêm mạc cổ họng, đặc biệt hữu ích trong các trường hợp ho khan, ho do kích ứng. Chất nhầy tự nhiên trong cam thảo tạo một lớp màng bao phủ tạm thời lên bề mặt niêm mạc họng, giúp giảm cảm giác rát, ngứa và từ đó làm dịu phản xạ ho. Đây là lý do tại sao cam thảo thường xuất hiện trong các loại viên ngậm trị ho hoặc trà thảo dược.
Không chỉ giúp giảm triệu chứng tức thời, cam thảo còn hỗ trợ điều trị các bệnh hô hấp mạn tính như viêm phế quản mãn, hen suyễn hay bệnh phổi tắc nghẽn mạn tính (COPD). Cơ chế ở đây là nhờ cam thảo có khả năng làm giãn phế quản và giảm co thắt đường thở, điều này giúp cải thiện lưu thông khí, giảm tình trạng khó thở và ho kéo dài do co thắt phế quản.
Các bài thuốc chữa ho từ cam thảo
1. Trà cam thảo tươi
Đây là một bài thuốc đơn giản, dễ áp dụng hằng ngày cho người bị ho kéo dài, viêm họng dai dẳng.
Nguyên liệu:
- Cam thảo tươi 10g
- Nước sôi vừa đủ
Cách dùng:
- Rửa sạch cam thảo tươi, ngâm với nước sôi và dùng như trà. Có thể uống nhiều lần trong ngày, đến khi nước trà không còn vị ngọt thì thay mới.
- Duy trì sử dụng đều đặn mỗi ngày sẽ giúp làm dịu cổ họng, giảm viêm và cải thiện triệu chứng ho.
2. Cam thảo kết hợp nhân sâm
Bài thuốc này không chỉ giúp giảm ho mà còn hỗ trợ phục hồi cơ thể sau mệt mỏi hoặc suy nhược do bệnh kéo dài.
Nguyên liệu:
- Nhân sâm hoặc đảng sâm: 8-12g
- Phục linh, bạch truật: mỗi vị 12g
- Cam thảo: 4-8g
Cách dùng:
- Đem tất cả dược liệu rửa sạch, cho vào ấm sắc với nước, chia uống trong ngày.
- Uống liên tục trong vài ngày sẽ giúp kiện tỳ, ích khí, tiêu đờm, hỗ trợ điều trị hiệu quả chứng ho có đờm kèm chán ăn, mệt mỏi.
3. Bột cam thảo pha chanh
Đây là cách dùng hiện đại, tiện lợi, có thể áp dụng ngay tại nhà.
Nguyên liệu:
- Bột cam thảo: 4-20g (tùy mức độ và thể trạng)
- Nước ấm
- Vài giọt nước cốt chanh tươi
Cách dùng:
- Hòa tan bột cam thảo vào nước ấm, thêm một ít nước cốt chanh, khuấy đều và uống.
- Cách này đặc biệt hữu hiệu khi sử dụng vào buổi sáng sớm hoặc trước khi đi ngủ.
Lưu ý: Có thể dùng bột cam thảo để pha cùng trà thường, cũng mang lại hiệu quả làm dịu cổ họng tương tự.
Ngoài ra, bạn cũng có thể ngâm vài lát cam thảo khô trong nước ấm, uống nhiều lần trong ngày, vừa tiện lợi vừa hiệu quả.
4. Trà cam thảo lá sen
Công dụng: Làm dịu cổ họng, hỗ trợ điều trị các chứng ho, khản tiếng, viêm đau họng nhẹ.
Thành phần:
- Cam thảo 3g
- Lá sen 3g
Cách dùng:
Hãm với nước sôi, uống thay trà nhiều lần trong ngày.
Lưu ý khi dùng cam thảo trị ho
Cam thảo là một vị thuốc Đông y được sử dụng rộng rãi, mang lại nhiều lợi ích cho sức khỏe. Tuy nhiên, việc sử dụng cam thảo để chữa bệnh cần tuân thủ các nguyên tắc nhất định để đảm bảo an toàn và hiệu quả. Dưới đây là tổng hợp các lưu ý quan trọng khi dùng cam thảo:
Đối tượng không nên sử dụng cam thảo (chống chỉ định)
Cam thảo có thể gây ra những tác động không mong muốn cho một số đối tượng. Vì vậy, những người sau đây cần đặc biệt thận trọng hoặc tránh sử dụng cam thảo:
- Phụ nữ mang thai và cho con bú: Cam thảo có thể tăng nguy cơ sinh non và làm giảm hoặc mất sữa hoàn toàn ở phụ nữ đang cho con bú.
- Người bị cao huyết áp hoặc huyết áp không ổn định: Cam thảo có thể làm tăng huyết áp, gây nguy hiểm cho người có tiền sử cao huyết áp.
- Người bị bệnh tim mạch: Cam thảo có thể khiến cơ thể tích trữ nước, làm suy tim sung huyết nặng hơn và tăng nguy cơ nhịp tim không đều.
- Người bị bệnh thận: Cam thảo có thể làm tình trạng bệnh thận trở nên nặng hơn do khả năng giữ nước quá mức.
- Người bị hạ kali máu: Cam thảo có thể làm giảm lượng kali trong máu, khiến tình trạng hạ kali máu trở nên tồi tệ hơn.
- Người bị rối loạn tiêu hóa, táo bón lâu ngày: Cam thảo có đặc tính giữ nước, có thể làm trầm trọng thêm tình trạng táo bón.
- Người cao tuổi: Cần thận trọng khi sử dụng.
- Nam giới: Dùng cam thảo với liều lượng trên 8g/ngày trong thời gian dài có thể ảnh hưởng đến chức năng sinh lý (giảm ham muốn, rối loạn cương dương) và giảm miễn dịch.
- Người bị tỳ vị hư yếu, tích trệ, nôn ói, đái tháo đường.
Tương tác với thuốc khác:
Cam thảo có thể tương tác với một số loại thuốc, làm giảm hoặc tăng tác dụng của thuốc, hoặc gây ra tác dụng phụ nguy hiểm. Cần thận trọng và tham khảo ý kiến bác sĩ khi dùng cam thảo cùng các loại thuốc sau:
- Thuốc hạ huyết áp: Cam thảo có thể làm giảm hiệu quả của các loại thuốc điều trị tăng huyết áp (ví dụ: captopril, enalapril, losartan, valsartan, amlodipine, furosemide, hydrochlorothiazide).
- Thuốc lợi tiểu: Đặc biệt là thuốc lợi tiểu quai (ví dụ: furosemide, acid ethacrynic), cam thảo có thể làm tăng nguy cơ hạ kali máu nghiêm trọng.
- Thuốc điều trị bệnh tim (Digoxin): Cam thảo có thể ảnh hưởng đến nồng độ kali, từ đó ảnh hưởng đến tác dụng của digoxin.
- Thuốc chống đông máu (Warfarin): Cam thảo có thể làm giảm hiệu quả của warfarin, tăng nguy cơ đông máu.
Corticosteroid: Cam thảo có thể tăng tác dụng phụ của corticosteroid (ví dụ: tăng huyết áp, giữ natri, nước, hạ kali máu). - Estrogen: Cam thảo có thể ảnh hưởng đến nồng độ hormone estrogen, làm giảm tác dụng của thuốc estrogen (ví dụ: ethinyl estradiol, estradiol).
- Thuốc ức chế monoamine oxidase (MAOIs): Một số chuyên gia cho rằng cam thảo có thể có hoạt động tương tự MAOIs và có thể tăng tác dụng bất lợi của nhóm thuốc này.
- Paclitaxel và cisplatin: Cam thảo có thể làm giảm tác dụng của các thuốc này.
Không dùng cam thảo cùng Đại kích, Cam toại, Nguyên hoa và Hải tảo vì có thể sinh ra phản ứng nguy hiểm.
Tóm lại, cam thảo là một vị thuốc dân gian hiệu quả trong việc hỗ trợ điều trị ho nhờ đặc tính làm dịu cổ họng và giảm viêm. Tuy nhiên, việc sử dụng cam thảo cần tuân thủ liều lượng và thời gian khuyến nghị, đồng thời lưu ý các trường hợp chống chỉ định (như phụ nữ mang thai, người cao huyết áp) và tương tác với các loại thuốc khác. Để đảm bảo an toàn và đạt hiệu quả tốt nhất, bạn nên tham khảo ý kiến bác sĩ hoặc chuyên gia y tế trước khi sử dụng cam thảo để chữa bệnh, đặc biệt nếu có bất kỳ bệnh lý nền nào.